El-Harezmi, İslam'ın Altın Çağı'nın en önemli bilim insanlarından biridir. Matematik, astronomi, coğrafya ve haritacılık alanlarında yaptığı çalışmalarla bilim dünyasını derinden etkilemiş ve modern matematiğin temellerini atmıştır. Onu tanımak, matematiğin evrensel dilinin nasıl şekillendiğini anlamak demektir.
Tam adı Ebû Ca‘fer Muhammed bin Mûsâ el-Hârizmî olan bu büyük bilgin, 780 yılı civarında Harezm bölgesinde (günümüz Özbekistan'ı) doğmuştur. Bağdat'taki Beyt'ül Hikme'de (Bilgelik Evi) baş kütüphaneci ve bilim insanı olarak çalışmıştır. Buradaki görevi, dünyanın dört bir yanından toplanan bilimsel eserleri Arapçaya çevirmek ve incelemekti. Bu süreç, onun Hint ve Yunan matematiğini derinlemesine öğrenmesine olanak sağladı.
Harezmi'nin en önemli eseri, "El-Kitab'ül-Muhtasar fi Hisab'il Cebr ve'l-Mukabele" (Cebir ve Denklem Hesabı Üzerine Özet Kitap) adlı kitabıdır. Bu kitap, "cebir" kelimesini bilim dünyasına kazandırmıştır. Kitapta:
Bu kitap, birinci ve ikinci dereceden denklemlerin çözüm yöntemlerini adım adım anlatan ilk kapsamlı eserdir. Örneğin, \( ax^2 = bx \) veya \( ax^2 + bx = c \) gibi denklem türlerini geometrik ispatlarla çözmüştür.
"Hint Hesabı Üzerine" adlı kitabı, 0 (sıfır) rakamı dahil olmak üzere Hint sayı sistemini (1'den 9'a kadar olan rakamlar) Arap dünyasına ve ardından Avrupa'ya tanıttı. Bu sistem, karmaşık Roma rakamlarına kıyasla çok daha pratik hesaplamalar yapılmasına olanak sağladı. Batı dünyası bu rakamları Arapça yazılan eserlerden öğrendiği için "Arap Rakamları" olarak adlandırdı.
Harezmi, astronomi tabloları (Zic) hazırlamış ve trigonometrik fonksiyonların (sinüs, kosinüs) hesaplamalarda kullanılmasına öncülük etmiştir. Ayrıca coğrafya alanında dünyanın çapını ve çevresini hesaplamak için çalışmalar yapmıştır.
Harezmi'nin eserleri 12. yüzyılda Latinceye çevrilmiş ve Avrupa'da bir matematik devriminin fitilini ateşlemiştir. "Algoritma" kelimesi, onun isminin Latinceleştirilmiş hali olan "Algoritmi"den türemiştir. "Cebir" (Algebra) kelimesi de kitabındaki "el-Cebr" ifadesinden gelmektedir. Bu iki kavram, bugünkü bilgisayar bilimleri ve matematiğin temel taşlarıdır.
Sonuç olarak, Harezmi yalnızca bir problem çözücü değil, aynı zamanda sistematik düşüncenin ve bilimsel metodolojinin öncüsüdür. Onun çalışmaları olmasaydı, modern matematiğin ve teknolojinin geldiği noktayı hayal etmek oldukça güç olurdu.
