🌊 Hünkar İskelesi Antlaşması (1833)
Hünkar İskelesi Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasında 8 Temmuz 1833 tarihinde imzalanan bir yardımlaşma ve savunma antlaşmasıdır. Bu antlaşma, özellikle Boğazlar üzerindeki hükümleriyle uluslararası ilişkilerde büyük yankı uyandırmıştır.
📜 Antlaşmanın Arka Planı
- 💥 Mehmet Ali Paşa İsyanı: Osmanlı valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın ordusu, Osmanlı kuvvetlerini yenilgiye uğratmış ve İstanbul'a doğru ilerlemeye başlamıştı.
- 🆘 Osmanlı'nın Çaresizliği: Osmanlı Devleti, bu büyük tehdit karşısında geleneksel düşmanı Rusya'dan yardım istemek zorunda kaldı.
- ⚓ Rus Donanması İstanbul'da: Rusya'nın gönderdiği bir donanma, Boğaz'dan geçerek İstanbul önlerine demir attı. Bu durum, Mehmet Ali Paşa'nın ilerleyişini durdurdu.
📝 Antlaşmanın Maddeleri ve Anlamı
- 🤝 Karşılıklı Yardım: Antlaşmanın gizli maddelerine göre, taraflardan biri bir savaşa girerse, diğeri hem askeri hem de siyasi olarak destek sağlayacaktı.
- 🚫 En Önemli Madde: Osmanlı Devleti, Rusya bir saldırıya uğrarsa, Boğazları tüm yabancı savaş gemilerine kapatacaktı. Bu madde, Rusya'ya büyük bir güvenlik avantajı sağlıyordu.
- ⚔️ 8 Yıllık Süre: Antlaşma, 8 yıl süreyle geçerli olacaktı.
💥 Antlaşmanın Sonuçları ve Önemi
- 🌍 Uluslararası Tepki: Özellikle İngiltere ve Fransa, bu antlaşmaya büyük tepki gösterdi. Boğazlar üzerindeki Rus etkisini kendi çıkarlarına ve Avrupa'nın dengesine bir tehdit olarak gördüler.
- ⬇️ Osmanlı'nın Zayıflığının Göstergesi: Antlaşma, Osmanlı Devleti'nin bir iç sorunu çözmek için toprak bütünlüğünü riske atacak kadar güçsüzleştiğini ortaya koydu.
- 🔥 Boğazlar Sorununun Alevlenmesi: Hünkar İskelesi, "Boğazlar Sorunu"nu uluslararası diplomasinin merkezine taşıdı. Bu sorun, daha sonra imzalanan Londra Boğazlar Sözleşmesi (1841) ve Montreux Boğazlar Sözleşmesi (1936) ile çözüme kavuşturulmaya çalışıldı.
- 📉 Kısa Ömürlü Etki: Batılı devletlerin baskısıyla antlaşmanın etkisi sınırlı kaldı. Yerini, Boğazlar'ın tüm devletlerin savaş gemilerine kapalı olacağını belirten 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi'ne bıraktı.
🎯 Özetle Hünkar İskelesi Antlaşması...
Osmanlı Devleti'nin bir iç meselesi nedeniyle büyük bir devletin himayesine girmek zorunda kaldığını, Boğazlar üzerindeki egemenlik hakkını geçici de olsa kısıtladığını ve bu durumun Avrupa'nın siyasi dengesini derinden sarstığını gösteren önemli bir dönüm noktasıdır. 📌
