📜 İlahi Nedir?
İlahi, dinî ve tasavvufî (mistik) Türk edebiyatında, Tanrı'yı övmek, ona duyulan aşkı ve bağlılığı ifade etmek için yazılan şiir türüdür. Bu tür, genellikle tekke edebiyatı (dini-tasavvufi halk edebiyatı) içinde değerlendirilir.
🎯 İlahinin Temel Özellikleri
- ✅ Genellikle hece ölçüsünün 7'li, 8'li veya 11'li kalıplarıyla yazılır.
- ✅ Nazım birimi olarak dörtlük kullanılır, ancak beyitlerle yazılan ilahiler de vardır.
- ✅ Dinî ve tasavvufi konular işlenir. Allah sevgisi, peygamber sevgisi, dinî ahlak öğretileri gibi temalar hakimdir.
- ✅ Sade, anlaşılır ve samimi bir halk dili kullanılır.
- ✅ İlahiler, ayin adı verilen dini törenlerde, belli bir makamla okunmak için bestelenmiştir.
- ✅ Son dörtlükte şairin mahlası (takma adı) geçer.
✍️ İlahi Türünün Önemli Temsilcileri
- 🕊️ Yunus Emre: İlahi denince akla gelen ilk isimdir. Eserleri sevgi, hoşgörü ve insanlık temelleri üzerine kuruludur.
- 📿 Hacı Bayram-ı Veli
- ☁️ Niyazi-i Mısri
- 🌹 Eşrefoğlu Rumi
📖 İlahi Örneği: Yunus Emre
İlim ilim bilmektir,
İlim kendin bilmektir.
Sen kendini bilmezsin,
Ya nice okumaktır?
Bu dörtlükte olduğu gibi, ilahilerde asıl olanın sadece bilgi sahibi olmak değil, özü bilmek ve olgun bir insan haline gelmek olduğu vurgulanır.
🔄 Diğer Türlerle Karşılaştırma
- ➡️ İlahi (Tasavvufi Türk Halk Edebiyatı)
- ➡️ Nefes (Alevi-Bektaşi geleneğinde söylenen, benzer özellikteki şiirler)
- ➡️ Ayin (Mevlevilikte sema törenleri sırasında okunan ilahiler)
Özetle, ilahi; Allah aşkını merkeze alan, halkın anlayacağı bir dille yazılan ve bestelenerek okunan dinî-tasavvufi halk şiiridir.
