Osmanlı İmparatorluğu, kuruluşundan itibaren genişleyen toprakları ve artan ticari hacmiyle düzenli bir para sistemine ihtiyaç duydu. Peki, bu köklü devletin kendi adına bastırdığı ilk para hangi padişah döneminde tedavüle girdi? Bu sorunun cevabı, Osmanlı’nın bir “beylik”ten “devlet” kimliğine geçiş sürecine de ışık tutuyor.
Yaygın bir kanının aksine, ilk Osmanlı parası kurucu Osman Gazi zamanında değil, onun oğlu Orhan Gazi (1326-1362) döneminde basıldı. Orhan Gazi, Bursa’nın fethi ve devletin kurumsallaşmasıyla bilinen bir hükümdardı. Onun döneminde basılan bu ilk para, Osmanlı’nın ekonomik bağımsızlığının da simgesi oldu.
Orhan Gazi’nin bastırdığı ilk Osmanlı parası “akçe” adı verilen gümüş bir sikkeydi. İşte bu tarihi paranın dikkat çeken özellikleri:
Orhan Gazi döneminde ilk paranın basılması tesadüf değildi. Bu kararın ardında yatan stratejik nedenler vardı:
Osman Gazi döneminde, henüz düzenli bir Osmanlı parası yoktu. Piyasada Bizans, Selçuklu ve diğer Anadolu beyliklerine ait sikkeler, ayrıca takas (barter) yöntemi kullanılıyordu.
Orhan Gazi’nin açtığı bu yol, Osmanlı para sisteminin temeli oldu:
Orhan Gazi’nin bastırdığı ilk akçe, sadece bir ödeme aracı değil, aynı zamanda siyasi bir beyandı. Bu küçük gümüş sikke, sınırları genişleyen bir beyliğin, artık kendi adına hükmeden, ekonomisini kontrol eden bağımsız bir devlet olduğunu tüm dünyaya ilan ediyordu. Dolayısıyla, “İlk Osmanlı parası hangi padişah zamanında basıldı?” sorusunun cevabı, Osmanlı’nın kimlik inşasının da önemli bir adımını işaret eder.
Bugün koleksiyonerlerin ve tarih meraklılarının gözdesi olan bu sikkeler, bize 14. yüzyılın ortalarından, bir devletin doğuşunun ekonomik tanıklığını yapmaya devam ediyor.
