Kesme İşaretinin Kullanılıp Kullanılmadığı İstisnai Durumlar
📚 Kesme İşaretinin Kullanılıp Kullanılmadığı İstisnai Durumlar
Sevgili öğrenciler, bu ders notumuzda Türkçe'nin en sık karıştırılan konularından biri olan kesme işaretinin kullanım istisnalarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Kuralları ve istisnaları birlikte öğrenerek yazım yanlışlarınızı en aza indirebilirsiniz.
🔍 Kesme İşareti Nedir?
Kesme işareti ( ' ), özel isimlere gelen çekim eklerini ayırmak için kullanılır. Ancak bazı özel durumlarda bu kuralın dışına çıkılır.
✅ KESME İŞARETİ KULLANILAN DURUMLAR
👨👩👧👦 Özel İsimlere Gelen Ekler
- 🗺️ Coğrafya isimleri: "İstanbul'dan, Van Gölü'ne, Asya'nın"
- 🏛️ Kurum/kuruluş isimleri: "Türk Dil Kurumu'na, Milli Eğitim Bakanlığı'ndan"
- 📚 Kitap/Dergi isimleri: "Sefiller'i, Vatan'daki yazı"
- 📅 Özel gün isimleri: "Ramazan Bayramı'nda, Cumhuriyet Bayramı'mız"
❌ KESME İŞARETİ KULLANILMAYAN İSTİSNALAR
🌍 Yer/Dil/Millet İsimleri
- 🇹🇷 Yer adları: "Türkiyeli, Ankaralı, İstanbullu"
- 🗣️ Dil isimleri: "Türkçenin, İngilizcede, Almancadan"
- 👥 Millet isimleri: "Türkün, Fransızlar, Almanlara"
🏛️ Kurum/Kuruluş İsimleri
- ⚖️ Resmi kurumlar: "Türkiye Büyük Millet Meclisine, Bakanlar Kurulunun"
- 🎓 Üniversiteler: "İstanbul Üniversitesinden, Ankara Üniversitesi Rektörlüğüne"
✍️ Kısaltmalara Gelen Ekler
- 📄 Kısaltmalar: "TDKnin, THYde, ABDye" (Son harf okunuşa göre belirlenir)
🔢 Rakam ve Harflere Gelen Ekler
- 🔤 Harfler: "a'nın, b'den, Türk alfabesinin"
- 🔢 Rakamlar: "5ten, 1980ler, 3e bölmek"
📅 Özel Durumlar
- ⏳ Ay ve gün isimleri: "aralık ayında, pazartesinden"
- 🎭 Kişi adlarından önce gelen unvanlar: "Ali Beyin, Ayşe Hanımın"
- 🏷️ Özel isimden sonra gelen -lı/-li eki: "Ahmetçiğim, Mehmetler"
💡 ÖNEMLİ UYARILAR
- ⚠️ Özel isimler yapım eki aldığında kesme işareti kullanılmaz: "Türkçecilik, Konyalı"
- ⚠️ Sonunda 3. tekil şahıs iyelik eki bulunan özel isimlere gelen ekler kesmeyle ayrılmaz: "Boğaz Köprüsüne"
- ⚠️ Özel isimlere gelen -ler eki aile anlamı veriyorsa kesme ile ayrılır: "Ahmet'ler bize gelecek"
🎯 PRATİK ÖRNEKLER
Doğru Kullanım: "TBMM'nin çalışmaları" ❌ (YANLIŞ) → "TBMMnin çalışmaları" ✅ (DOĞRU)
Doğru Kullanım: "İngilizce'yi öğreniyorum" ❌ (YANLIŞ) → "İngilizceyi öğreniyorum" ✅ (DOĞRU)
Doğru Kullanım: "Ankara'dan geliyorum" ✅ (DOĞRU - şehir ismi)
📝 ÖDEV: Aşağıdaki cümlelerde kesme işaretinin doğru kullanılıp kullanılmadığını kontrol ediniz:
- "Fransızca'nın telaffuzu zordur."
- "Türk Dil Kurumu'na başvurdu."
- "1970'lerdeki olayları inceliyoruz."
Bu ders notuyla birlikte kesme işaretinin kullanımı konusundaki bilgilerinizi pekiştirmiş oldunuz. Bir sonraki derste görüşmek üzere! 👨🏫
