📚 Kılcallık (Kapilarite) Nedir?
Kılcallık, çok ince borular (kılcal borular) içerisinde sıvıların yüzey gerilimi ve adezyon/kohezyon kuvvetleri nedeniyle yükselmesi veya alçalması olayıdır. 🧪
🔍 Temel Prensip
Bu olay, sıvı molekülleri ile boru yüzeyi arasındaki adezyon (farklı tür moleküller arası çekim) ve sıvı molekülleri arasındaki kohezyon (aynı tür moleküller arası çekim) kuvvetlerinin bir sonucudur.
- ✅ Adezyon > Kohezyon: Sıvı boru yüzeyini ıslatır ve kılcal boruda yükselir. (Örn: Cam boru + Su)
- ✅ Kohezyon > Adezyon: Sıvı boru yüzeyini ıslatmaz ve kılcal boruda alçalır. (Örn: Cam boru + Cıva)
📐 Kılcal Yükselme Yüksekliği
Bir kılcal boruda sıvının yükselme (veya alçalma) miktarı aşağıdaki formülle hesaplanır:
\( h = \frac{2\gamma \cos\theta}{\rho g r} \)
- ➡️ h: Yükselme/alçalma yüksekliği
- ➡️ γ: Yüzey gerilimi katsayısı
- ➡️ θ: Temas açısı
- ➡️ ρ: Sıvının yoğunluğu
- ➡️ g: Yer çekimi ivmesi
- ➡️ r: Kılcal borunun yarıçapı
🌿 Günlük Hayattan Örnekler
- 🪴 Bitkilerde Su Taşınması: Bitki köklerindeki ince borular (ksilem) sayesinde su topraktan yapraklara kadar taşınır.
- 🧻 Havlu ile Suyu Emme: Havlunun lifleri arasındaki kılcal boşluklar suyu emer.
- 💧 Mürekkep Kalemleri: Mürekkep, uçtaki ince gözenekli yapıdan kılcallık ile akar.
- 🩸 Kandaki Alyuvarlar: Kılcal damarlardan geçerken oksijen ve karbondioksit değişimi bu prensiple kolaylaşır.
🎯 Özet
Kılcallık, dar alanlarda sıvıların moleküler çekim kuvvetleri nedeniyle hareket etmesi olayıdır. Borunun çapı küçüldükçe etki artar ve bu durum doğada ve teknolojide birçok süreci açıklamak için kullanılır. 🌍
