# KPSS Fiilde Çatı (Etken, Edilgen, Geçişli) - Ders Notu
📚 Fiilde Çatı Nedir?
Fiilde çatı, fiilin özne ve nesne ile olan ilişkisini inceleyen bir dilbilgisi konusudur. KPSS Türkçe sınavında önemli bir yer tutan bu konuyu iyi anlamak, soruları doğru çözebilmeniz için kritik öneme sahiptir.
🎯 Fiil Çatısının Temel Özellikleri
- ✅ Fiilin özne ve nesne ile kurduğu ilişkiyi belirler
- ✅ Fiillere getirilen eklerle oluşturulur
- ✅ Dört temel başlıkta incelenir
🔍 Fiil Çatısı Türleri
1️⃣ Özne-Yüklem İlişkisine Göre Fiiller
🎭 Etken Fiiller
İşi yapan belli olan, yani gerçek öznesi olan fiillerdir. Fiil kök veya gövdesine herhangi bir çatı eki almaz.
- Örnek: "Öğrenci soruyu çözdü." → İşi yapan "öğrenci"dir.
- Örnek: "Kuşlar uçuyor." → İşi yapan "kuşlar"dır.
👤 Edilgen Fiiller
İşi yapan belli değildir veya özne yaptığı işten etkilenir. "-l" ve "-n" ekleriyle oluşturulur.
- Örnek: "Cam kırıldı." → Kimin kırdığı belli değil.
- Örnek: "Toplantı ertelendi." → Kimin ertelediği belli değil.
- Formül: Etken fiil + (-l/-n) = Edilgen fiil
2️⃣ Nesne-Yüklem İlişkisine Göre Fiiller
📥 Geçişli Fiiller
Nesne alabilen fiillerdir. "Ne, neyi, kimi" sorularına cevap verirler.
- Örnek: "Çocuk elmayı yedi." → Neyi yedi? → elmayı (nesne)
- Örnek: "Öğretmen soruyu sordu." → Neyi sordu? → soruyu (nesne)
🚫 Geçişsiz Fiiller
Nesne alamayan fiillerdir. "Ne, neyi, kimi" sorularına cevap veremezler.
- Örnek: "Kuş uçtu." → Neyi uçtu? → Cevap yok
- Örnek: "Bebek ağlıyor." → Neyi ağlıyor? → Cevap yok
💡 Önemli Uyarılar ve İpuçları
- ⚠️ Edilgen fiiller geçişli de olabilir, geçişsiz de! Bu ikisi farklı kategorilerdir.
- ⚠️ Bir fiilin geçişli olup olmadığını anlamak için "onu" zamirini kullanabilirsiniz.
- ⚠️ KPSS'de genellikle karışık örnekler sorulur, dikkatli olun!
🧩 KPSS Tarzı Çözüm Teknikleri
🔍 Fiil Çatısı Analiz Adımları:
- Fiili bul
- Özneyi belirle (gerçek özne var mı?)
- Nesne alıp almadığını kontrol et
- Fiilin aldığı ekleri incele
- Çatı türünü belirle
📝 Pratik Çözüm Örnekleri
Örnek 1: "Kapı çalındı."
- Fiil: çal-ındı
- Özne: kapı (sözde özne - işten etkileniyor)
- Nesne: yok
- Çatı: Edilgen & Geçişsiz
Örnek 2: "Mektup yazıldı."
- Fiil: yaz-ıldı
- Özne: mektup (sözde özne)
- Nesne: yok
- Çatı: Edilgen & Geçişsiz
🎯 KPSS'de Çıkabilecek Soru Tipleri
- 🔸 Verilen cümledeki fiilin çatı özelliğini bulma
- 🔸 Çatı özellikleri eşleştirme
- 🔸 Çatı bakımından farklı olanı bulma
- 🔸 Çatı eklerini tanıma
💎 Özet Tablo
Etken Fiil: İşi yapan belli
Edilgen Fiil: İşi yapan belli değil (-l, -n ekleri)
Geçişli Fiil: Nesne alabilir
Geçişsiz Fiil: Nesne alamaz
Bu konuyu iyi öğrenmek için bol bol pratik yapmanız ve farklı cümle örnekleri üzerinde çalışmanız gerekmektedir. Başarılar! 🎓
