Halit Ziya Uşaklıgil'in 1897'de yayımlanan ve Türk edebiyatında modern romanın ilk örneklerinden biri kabul edilen Mai ve Siyah, bir gencin hayal kırıklıkları ve toplumsal çatışmalar içinde şekillenen hayatını anlatır. "Mai" (mavi) hayalleri, "Siyah" ise acı gerçekleri simgeler. İşte bu edebi şaheserin kısa bir özeti.
Ahmet Cemil, babasının ölümünden sonra ailesinin geçim yükünü üstlenmek zorunda kalan bir gençtir. Edebiyata, özellikle de şiire büyük bir tutkusu vardır ve "büyük bir eser" yazma hayali ("Mai") peşindedir. Ancak hayat ona acımasız gerçekler ("Siyah") sunar.
Bir yandan matbaada çeviriler yaparak geçimini sağlamaya çalışır, diğer yandan Lamia'ya olan umutsuz aşkını ve kız kardeşi İkbal'in mutsuz evliliğini izler. Hayalleri, birbiri ardına gelen kayıplar, hayal kırıklıkları ve toplumsal baskılar karşısında paramparça olur. Roman, Ahmet Cemil'in iç dünyasındaki bu çatışmayı ve nihai çöküşünü son derece başarılı bir psikolojik tahlille sunar.
Mai ve Siyah, Türk romanında Batılı anlamda ilk büyük örneklerdendir. Halit Ziya'nın derin karakter tahlilleri, psikolojik betimlemeleri ve süslü ancak etkileyici dili, romanı teknik açıdan bir dönüm noktası yapmıştır. Servet-i Fünun edebiyatının da en güçlü temsilcilerinden biridir.
Sonuç olarak, Mai ve Siyah sadece bir kişinin trajedisini değil, bir neslin hayal kırıklığını ve toplumsal değişim karşısındaki çaresizliğini anlatan, her okunuşta yeni detaylar veren zamansız bir klasiktir. 🎯
