İslam hukuk tarihinin en köklü ve etkili ekollerinden biri olan Malikilik mezhebi, İmam Malik bin Enes'in görüşleri etrafında şekillenmiş bir fıkıh ekolüdür. Özellikle Kuzey Afrika ve Endülüs bölgelerinde yaygınlık kazanmış olan bu mezhep, İslam hukukunun gelişimine önemli katkılarda bulunmuştur.
İmam Malik bin Enes (Hicri 93-179 / Miladi 711-795), Medine'de doğmuş ve hayatının büyük bölümünü bu şehirde geçirmiştir. Tam adı Malik bin Enes bin Malik bin Ebi Amir el-Asbahi'dir. Hadis ve fıkıh ilimlerinde otorite kabul edilen İmam Malik, Hicaz bölgesinin en önemli alimlerinden biridir.
İmam Malik, ömrünün büyük kısmını Medine'de geçirdiği için "İmam-ı Darü'l-Hicre" (Hicret yurdu olan Medine'nin imamı) olarak anılmıştır. En meşhur eseri el-Muvatta, hem hadis hem de fıkıh alanında yazılmış ilk eserlerden biri olarak kabul edilir.
Malikilik mezhebi tarih boyunca özellikle şu bölgelerde yaygınlık kazanmıştır:
Malikilik mezhebi, diğer mezheplerden bazı konularda farklı görüşlere sahiptir:
Malikilik mezhebi, İmam Malik'in vefatından sonra özellikle Kuzey Afrika ve Endülüs'te hızla yayılmıştır. Endülüs Emevi Devleti'nin resmi mezhebi olarak kabul edilmiş ve bu bölgede uzun süre hakimiyetini sürdürmüştür. Abbasiler döneminde de bir süre resmi mezhep olarak benimsenmiştir.
Günümüzde Malikilik, özellikle Kuzey Afrika ülkelerinde (Fas, Cezayir, Tunus, Libya) ve Batı Afrika'da (Nijerya, Senegal, Mali) yaygın olarak takip edilmektedir. Ayrıca Mısır, Sudan ve Basra Körfezi'nin bazı bölgelerinde de Malikilere rastlanmaktadır.
Malikilik mezhebi, İslam hukuk tarihinin en köklü dört Sünni mezhebinden biri olarak, özellikle Medine uygulamalarına verdiği önem, kamu yararını gözeten esnek yaklaşımı ve toplumsal teamüllere saygısıyla dikkat çeker. İmam Malik'in metodolojisi, İslam hukukunun gelişimine önemli katkılarda bulunmuş ve günümüze kadar etkisini sürdüren bir fıkıh ekolünün temellerini atmıştır.
