Halk edebiyatımızın en sevilen ve yaygın nazım şekillerinden biri olan mani, kısa ama anlam yüklü dizeleriyle kültürümüzde önemli bir yer tutar. Genellikle tek dörtlükten oluşan ve aaxa uyak düzenine sahip bu şiir türünün kendi içinde çeşitleri bulunur. Gelin, bu renkli dünyanın kapılarını birlikte aralayalım.
Mani, genellikle 7'li hece ölçüsüyle söylenen, ilk iki dizesi doldurma ve hazırlık, son iki dizesi ise asıl anlatılmak isteneni ifade eden bir halk şiiri türüdür. Anonimdir ve genellikle aaxa şeklinde kafiyelenir.
En yaygın mani türüdür. Klasik 7'li hece ölçüsüyle ve dört dizeden oluşur.
Örnek:
Bahçelerde kerevit
Dalımıza konar mit
Ben yârimi unutmam
Unutsa da o beni
İlk dizesi 7 heceden daha kısa olan manilerdir. Bu kısa ilk dizeye "kesik dize" denir ve genellikle cinaslı bir kelime ile maniye giriş yapılır.
Örnek:
Gül
Gül değil misin gül gibi
Bülbül aşkınla deli
Beni sarmaşık sanma
Gülşene girer gibi
Düz maninin sonuna aynı uyakta iki dize daha eklenerek oluşturulan, yani altı dizeden meydana gelen mani türüdür. Bu eklenen dizelere "yedek dize" adı verilir.
Örnek:
Ağlarım çağlar gibi
Derdim var dağlar gibi
Ciğerden yaralıyım
Gülerim sağlar gibi
Her gelen bir gül ister
Sahipsiz bağlar gibi
Mani, Türk halkının duygu, düşünce ve mizah anlayışını yansıtan zengin bir mirastır. Düz, kesik ve yedekli mani gibi türleriyle bu kısa şiirler, sözlü kültürümüzün en canlı ve sevilen örnekleri olarak yaşamaya devam etmektedir.
