📊 Mayoz Bölünme: Genel Bakış
Mayoz, eşeyli üreyen canlılarda gamet (üreme hücresi) oluşumunu sağlayan özel bir hücre bölünmesidir. 🧬 Temel amacı, kromozom sayısını yarıya indirerek (n) genetik çeşitlilik sağlamaktır. Mayoz, birbirini takip eden iki bölünme evresinden oluşur: Mayoz 1 ve Mayoz 2.
🔄 Mayoz 1 Evreleri
Mayoz 1, homolog kromozomların ayrıldığı redüksiyon bölünmesidir. Kromozom sayısı yarıya iner.
- 🧬 Profaz 1:
- ✅ Kromozomlar belirginleşir ve kısalır.
- ✅ Homolog kromozomlar yan yana gelerek sinapsis oluşturur (tetrat).
- ✅ Krossing-over (parça değişimi) gerçekleşir. Bu, genetik çeşitliliğin en önemli kaynağıdır.
- 📏 Metafaz 1:
- ✅ Homolog kromozom çiftleri (tetratlar) hücrenin ekvator düzleminde sıralanır.
- ✅ Kromozomlar iğ ipliklerine bağlanır.
- ➡️ Anafaz 1:
- ✅ Homolog kromozomlar birbirinden ayrılarak zıt kutuplara çekilir.
- ⚠️ Kromatitler henüz ayrılmaz!
- 🔚 Telofaz 1 ve Sitokinez:
- ✅ Kutuplara çekilen kromozomların etrafında çekirdek zarı oluşur.
- ✅ Sitoplazma bölünür ve kromozom sayısı yarıya inmiş iki yavru hücre oluşur.
🔄 Mayoz 2 Evreleri
Mayoz 2, mitoza benzer ve kromatitlerin ayrıldığı bölünmedir. Bu evrede kromozom sayısı değişmez, DNA miktarı yarıya iner.
- 🧬 Profaz 2:
- ✅ Yeni oluşan hücrelerdeki kromozomlar tekrar belirginleşir.
- ✅ İğ iplikleri oluşmaya başlar.
- 📏 Metafaz 2:
- ✅ Kromozomlar (iki kromatitli) hücrenin ekvator düzleminde tek sıra halinde dizilir.
- ➡️ Anafaz 2:
- ✅ Kardeş kromatitler birbirinden ayrılarak zıt kutuplara çekilir.
- ✅ Artık her biri bağımsız bir kromozom olarak adlandırılır.
- 🔚 Telofaz 2 ve Sitokinez:
- ✅ Kutuplara çekilen kromozomların etrafında çekirdek zarı oluşur.
- ✅ Sitoplazma bölünür ve toplamda dört adet haploit (n) hücre meydana gelir.
🎯 Mayoz 1 ve Mayoz 2 Karşılaştırması
- 📌 Ayrılma Şekli: Mayoz 1'de homolog kromozomlar, Mayoz 2'de kardeş kromatitler ayrılır.
- 📌 Kromozom Sayısı: Mayoz 1 sonunda kromozom sayısı yarıya iner (2n → n). Mayoz 2'de kromozom sayısı değişmez (n → n).
- 📌 Genetik Çeşitlilik: Krossing-over ve homolog kromozomların rastgele ayrılması Mayoz 1'de gerçekleşir. Mayoz 2, mitoza benzer ve genetik çeşitlilik sağlamaz.
💡 Önemli Hatırlatma: Mayoz bölünme sonucunda, başlangıçtaki bir hücreden genetik olarak birbirinden farklı dört yavru hücre oluşur. Bu durum, tür içi çeşitliliğin temelini oluşturur.
