Mitoz Bölünme 🧬
Merhaba! Bu ders notumuzda, hücre bölünmesinin en temel şekli olan mitoz bölünmeyi öğreneceğiz. Mitoz, bir hücrenin bölünerek genetik olarak birbirinin tıpatıp aynısı olan iki yavru hücre oluşturmasıdır.
🎯 Mitoz Bölünmenin Amacı Nedir?
- ✅ Büyüme: Çok hücreli canlıların vücudundaki hücre sayısını artırarak büyümeyi sağlar.
- ✅ Yenilenme ve Onarım: Yaralanan veya yaşlanan doku ve organların onarılmasını sağlar.
- ✅ Eşeysiz Üreme: Amip, bakteri ve bazı bitkiler gibi canlılarda eşeysiz üremeyi gerçekleştirir.
Önemli bir nokta: Mitoz bölünme sonucunda kromozom sayısı değişmez. Örneğin, insan vücut hücresinde 46 kromozom vardır ve mitozla oluşan her yeni hücrede de 46 kromozom bulunur.
📈 Mitoz Bölünmenin Evreleri
Mitoz bölünme, birbirini takip eden dört evreden oluşur. Bu evrelerden önce hücre, bölünmeye hazırlık için "Interfaz" evresinden geçer.
1. Profaz 🟣
- Kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak kromozom haline gelir.
- Çekirdek zarı ve çekirdekçik erimeye başlar.
- Sentriyoller hücrenin karşılıklı kutuplarına hareket eder ve iğ iplikleri oluşur.
2. Metafaz 🔵
- Kromozomlar hücrenin ekvator düzleminde (ortasında) tek sıra halinde dizilir.
- Bu evre, kromozomların en net görülebildiği evredir.
- İğ iplikleri kromozomlara sentromerlerinden bağlanır.
3. Anafaz 🟢
- Kromozomların kardeş kromatitleri birbirinden ayrılır.
- İğ ipliklerinin kısalmasıyla kromatitler karşılıklı kutuplara doğru çekilir.
- Artık kromatitlere kromozom denir.
4. Telofaz 🟡
- Kutuplara çekilmiş olan kromozomlar etraflarında çekirdek zarı oluşturur.
- Kromozomlar tekrar kromatin iplik yapısına döner.
- Çekirdekçik yeniden belirir.
- İğ iplikleri kaybolur.
Telofaz evresinden hemen sonra Sitokinez (Sitoplazma Bölünmesi) gerçekleşir. Hayvan hücrelerinde boğumlanma, bitki hücrelerinde ise ara lamel oluşumuyla sitoplazma ikiye bölünür ve iki ayrı yavru hücre oluşur.
💡 Mitoz Bölünmenin Özellikleri
- 📌 Vücut hücrelerinde (somatik hücreler) görülür.
- 📌 Bir hücre bölünmesi sonucu iki yavru hücre oluşur.
- 📌 Oluşan hücreler, hem birbirine hem de ana hücreye genetik olarak tıpatıp aynıdır.
- 📌 Kromozom sayısı sabit kalır (\(2n \rightarrow 2n\)).
- 📌 Yaşam boyu devam eder.
🔥 Örnek: Parmak ucunuz kesildiğinde, bu yaranın iyileşmesi mitoz bölünme sayesinde olur. Kesilen bölgedeki hücreler mitoz geçirerek çoğalır ve dokuyu onarır.
