Mustafa Kemalin Başkomutan olması

Question

Mustafa Kemal'in Başkomutan olmasının sürecini tam olarak anlayamadım. Bu göreve nasıl geldi ve yetkileri nelerdi? Özellikle Meclis'in bu kararı almasındaki tarihi zorunluluğu merak ediyorum.

Answer 1

# Mustafa Kemal'in Başkomutan Olması: Milli Mücadele'nin Dönüm Noktası

Türk Kurtuluş Savaşı'nın en kritik dönüm noktalarından biri, hiç şüphesiz Mustafa Kemal Paşa'nın Başkomutanlık yetkisini üstlenmesidir. Bu tarihi karar, ordunun insan ve silah gücü bakımından zor durumda olduğu bir dönemde alınmış ve savaşın seyrini değiştiren önemli bir hamle olmuştur.

📜 Tarihsel Arka Plan

1921 yazı, Türk ordusu için oldukça zorlu geçiyordu. Yunan ordusu, İnönü Muharebeleri'nde durdurulmuş olsa da, daha güçlü bir şekilde ilerlemeye devam ediyordu. Temmuz 1921'de Kütahya-Eskişehir Muharebeleri'nde Türk ordusu ağır kayıplar vermiş ve Sakarya Nehri'nin doğusuna çekilmek zorunda kalmıştı. Bu kritik durum, Meclis'te endişe ve tartışmalara yol açmıştı.

⚡ Başkomutanlık Kanunu'nun Kabulü

5 Ağustos 1921 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde olağanüstü bir oturum düzenlendi. Mustafa Kemal Paşa, Meclis'e ordunun ihtiyaçlarının hızla karşılanabilmesi için geniş yetkiler istedi. Meclis, 5 Ağustos 1921'de "Başkomutanlık Kanunu"nu kabul ederek Mustafa Kemal Paşa'yı Başkomutan ilan etti.

Bu kanunla Mustafa Kemal Paşa'ya şu yetkiler verildi:

• 🪖 Ordunun sevk ve idaresi üzerinde tam yetki
• ⚖️ Meclis'in yetkilerine dayanarak yasama, yürütme ve yargı yetkilerini kullanma hakkı
• 📜 Savaş gereği olarak kanun hükmünde kararnameler çıkarma yetkisi
• 💰 Ordunun ihtiyaçlarını karşılamak için gerekli mali kaynakları sağlama yetkisi

🎯 Tekalif-i Milliye Emirleri

Mustafa Kemal, Başkomutan olarak ilk iş olarak 7-8 Ağustos 1921'de "Tekalif-i Milliye Emirleri"ni (Ulusal Yükümlülük Emirleri) yayınladı. Bu emirlerle halktan ordunun ihtiyaçlarını karşılamak için şunlar istendi:

• 🧵 Her ilçede yüzde kırk oranında elbise, çamaşır, çarık ve benzeri giyim eşyaları
• 🍞 Her evden birer kat çamaşır, çorap ve çarık
• 🥫 Halkın ve esnafın elindeki yiyecek maddelerinin yüzde kırkı
• 🐎 Herkesin elindeki taşıt araçlarıyla ayda 100 km askeri ulaştırma yapması
• 🔧 Silah ve cephane toplanması
• 🏭 Demirci, marangoz, dökümcü gibi zanaatkarların ordu hizmetine alınması

⚔️ Sakarya Meydan Muharebesi ve Sonrası

Başkomutanlık yetkileri sayesinde hızla toparlanan Türk ordusu, 23 Ağustos-13 Eylül 1921 tarihleri arasında Sakarya Meydan Muharebesi'nde büyük bir zafer kazandı. Bu zafer üzerine TBMM, 19 Eylül 1921'de Mustafa Kemal Paşa'ya "Mareşal" rütbesi ve "Gazi" unvanını verdi.

Başkomutanlık yetkisi öncelikle üç aylık süreyle verilmişti, ancak savaşın devam etmesi üzerine süre uzatıldı. Mustafa Kemal'in Başkomutanlığı, Büyük Taarruz'un zaferle sonuçlanması ve 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet'in ilanına kadar devam etti.

🌟 Tarihi Önemi

Mustafa Kemal'in Başkomutan olması, Milli Mücadele'nin seyrini değiştiren kritik bir karardı. Bu yetki sayesinde:

• ✅ Kararlar hızla alınıp uygulanabildi
• ✅ Ordu kısa sürede toparlandı ve güçlendi
• ✅ Halkın desteği daha etkin bir şekilde organize edildi
• ✅ Zafer yolundaki en önemli adımlardan biri atılmış oldu

Mustafa Kemal'in Başkomutan olması, Türk tarihinde bir liderin ülkenin kaderini değiştirmek üzere tüm yetkileri üstlendiği ve bu yetkileri başarıyla kullanarak zaferle taçlandırdığı önemli bir örnektir.