İslam dininde namaz, en önemli ibadetlerden biridir ve belli şartlar, rükünler ve edepler çerçevesinde yerine getirilir. Namazın geçerli (sahih) olabilmesi için bu şartlara uyulması, aynı zamanda onu bozan durumlardan da kaçınılması gerekir. Bu yazıda, Hanefi mezhebi esas alınarak, namazı bozan (fâsîd kılan) başlıca durumları ele alacağız.
Namazın sahih olması için şart ve rükünlerin yerine getirilmesi gerekir. Şartlar (abdestsizlik, kıbleye dönmeme gibi) namazdan önce gelir ve eksik olursa namaz baştan geçersizdir. Rükünler (kıyam, rükû, secde gibi) ise namazın içindeki farzlardır; terk edilirse namaz bozulur. "Namazı bozan durumlar" ise, genellikle namaz esnasında meydana gelen ve ibadetin geçerliliğini ortadan kaldıran fiil veya hallerdir.
Namazda iken kasıtlı olarak ve insanların anlayacağı şekilde konuşmak namazı bozar. Unutarak veya çok az bir kelime (bir-iki kelime) söylemek, çoğunluğa göre namazı bozmaz, ancak sehiv secdesi gerekebilir. Fakat bilerek "su getir" gibi anlamlı bir cümle kurmak namazı bozar.
Namazda, namazın gerektirdiği hareketler dışında, üç defa peş peşe veya tek seferde uzun süren bir hareket yapmak namazı bozar. Örneğin, el çırpmak, saçı düzeltmek (bir-iki defa bozmaz), birkaç adım yürümek gibi. Ancak, namazın rükünlerini yerine getirmek (rükû, secde) veya zaruret halinde (bir tehlikeyi defetmek için) yapılan hareketler bozmaz.
Namazda bilerek bir şey yemek veya içmek (bir lokma, bir yudum) namazı bozar. Unutarak yapıldığında bozmaz.
Namazda göğsü kıbleden tamamen çevirmek namazı bozar. Hafif sapmalar (omuzların dönmesi gibi) bozmaz.
Namazda sesli gülmek (kahkaha) namazı (ve abdesti Hanefi'de) bozar. Tebessüm (içinden gülmek) veya sadece dişleri göstermek bozmaz.
Kasıtlı olarak harfleri değiştirerek, anlamı bozacak şekilde yanlış okumak namazı bozar. Yanlışlıkla okumak bozmaz.
Namaz esnasında bir sebeple (gaz çıkması, idrar, kanama vb.) abdest bozulursa namaz da bozulur.
Yukarıda belirtildiği gibi, kasıtlı olarak göğsü kıbleden başka yöne çevirmek namazı bozar.
Erkekler için: Namaz kılan erkeğin önünden bir kadın, erkek veya hayvan geçmesi namazı bozmaz, ancak mekruhtur. Ancak, Hanefi'de namazda iken yabancı bir kadına dokunmak veya ona bakmak (şehvetle olursa) abdesti de bozabileceğinden namazı bozar.
Namazı bozan durumlar, ibadetin ciddiyetini ve Allah huzurunda olduğumuz bilincini korumamız için konulmuş sınırlardır. Bu maddeleri bilmek, namazımızı daha dikkatli ve huşu içinde kılmamıza yardımcı olur. Ancak, unutarak veya farkında olmadan yapılan hatalar karşısında ümitsizliğe kapılmamak, namazı yeniden kılarak telafi etmek gerekir. Detaylı konularda bir ilmihal kitabına başvurmak veya güvenilir bir ilim adamına danışmak en doğrusudur.
Not: Bu maddeler Hanefi mezhebinin görüşlerine göre hazırlanmıştır. Diğer mezheplerde (Şafii, Maliki, Hanbeli) bazı farklılıklar olabilir.
