Nazım Türü Nedir?
Nazım türü, şiirin işlediği konuya, temaya ve sunuş biçimine göre aldığı addır. Bir başka deyişle, bir şiirin "ne anlattığı" ile ilgilidir. Şiirlerin duygu, düşünce veya olayları ele alış biçimlerini sınıflandırmamızı sağlar.
Nazım türünü, şiirin yazılış şekli olan nazım biçimi (gazel, koşma, sone vb.) ile karıştırmamak gerekir. Nazım biçimi "şiirin nasıl yazıldığını" (kafiye düzeni, dize sayısı), nazım türü ise "şiirin ne anlattığını" belirtir.
Başlıca Nazım Türleri
Geleneksel Türk edebiyatında ve modern şiirde birçok nazım türü bulunur. İşte en yaygın olanları:
- Lirik Şiir: Duyguların, aşkın, özlemin, sevincin ve hüznün coşkulu bir dille anlatıldığı şiir türüdür. "Duygusal" şiirler olarak da düşünülebilir. Edebiyatımızda ağıt ve gazelin birçoğu bu türe girer.
- Epik Şiir: Kahramanlık, yiğitlik, savaş konularını işleyen ve destansı bir anlatıma sahip olan şiir türüdür. Bu tür şiirlerde olaylar abartılı ve coşkulu bir dille anlatılır. Örneğin, destanlar epik şiir türünün en güzel örnekleridir.
- Didaktik Şiir: Bir düşünceyi, bilgiyi veya ahlaki bir dersi aktarmak amacıyla yazılan şiirlerdir. Yani "öğretici" şiirlerdir. Fabl türündeki manzum hikayeler (örneğin, La Fontaine'den çeviriler) bu türe girer.
- Pastoral Şiir: Doğa güzelliklerini, kır ve çoban hayatını, köy yaşamının sakinliğini ve güzelliğini anlatan şiir türüdür. İki çeşidi vardır: idil (bir çobanın ağzından yazılan kısa kır şiiri) ve eglog (birkaç çobanın karşılıklı konuşması şeklinde yazılan şiir).
- Satirik Şiir: Toplumdaki aksaklıkları, kişilerdeki veya kurumlardaki düzensizlikleri, yanlışlıkları eleştirmek ve yermek (hicvetmek) amacıyla yazılan şiirlerdir. Hiciv ve taşlama da denir.
- Dramatik Şiir: Tiyatro oyunlarında kullanılan şiir türüdür. Olayları hem sahnede canlandırır hem de şiirsel bir dille anlatır. Modern tiyatroda düz yazı (nesir) yaygınlaşsa da, klasik trajediler ve dramlar genellikle manzum (şiir şeklinde) yazılırdı.
Özetle
Bir şiiri incelerken hem onun nazım biçimine (şekil özellikleri) hem de nazım türüne (içerik özellikleri) bakmak gerekir. Örneğin, "koşma" bir nazım biçimiyken, bir koşma "lirik", "satirik" veya "didaktik" bir nazım türünde yazılmış olabilir. Bu ayrım, şiiri daha derinlemesine anlamamıza yardımcı olur.
