Oksijenin yükseltgenme basamağı kaçtır

Question

Oksijenin yükseltgenme basamağını genelde -2 olarak biliyorum. Ancak peroksitlerde ve süperoksitlerde bu değerin değiştiğini gördüm ve kafam karıştı. Hangi durumlarda -2'den farklı değerler alıyor, bunu anlamak istiyorum.

Answer 1

Oksijenin Yükseltgenme Basamağı (Değerliği)

Oksijen elementinin genellikle ve en yaygın olarak sahip olduğu yükseltgenme basamağı -2'dir. Bunun nedeni, oksijenin elektron almaya (elektronegatifliği) çok yatkın olmasıdır. Oktet kuralına göre kararlı hale gelebilmek için 2 elektron alır ve -2 değerlik kazanır.

Örneğin:

• Su (H₂O) bileşiğinde: Hidrojen +1 değerlikte olduğu için, toplamın sıfır olması gerektiğinden Oksijen'in değerliği 2*(+1) + x = 0 denklemiyle -2 olarak bulunur.
• Karbondioksit (CO₂) bileşiğinde: Karbon +4 değerlikte olduğu için, 2*x + 4 = 0 denklemiyle Oksijen'in değerliği yine -2 olur.

İstisnai Durumlar

Oksijen, bazı özel bileşiklerde -2 dışında yükseltgenme basamaklarına da sahip olabilir. Bu durumlar şunlardır:

• Peroksitlerde (-1): Peroksit iyonunun (O₂^2-) formülünde, iki oksijen atomu arasında tek bir bağ bulunur. Bu durumda her bir oksijen atomunun yükseltgenme basamağı -1'dir.

  Örnek: Hidrojen peroksit (H₂O₂). 2*(+1) + 2x = 0 denkleminden x = -1 bulunur.

• Süperoksitlerde (-1/2): Süperoksit iyonunda (O₂^-) oksijenin yükseltgenme basamağı -1/2'dir. Bu kesirli bir değerdir.

  Örnek: Potasyum süperoksit (KO₂).
• Oksijen Florürlerde (Pozitif Değerler): Oksijen, elektronegatifliği kendisinden daha yüksek olan tek element olan flor ile bileşik oluşturduğunda pozitif yükseltgenme basamağı alır.

  Örnekler:

  • Diflorür oksijen (OF₂): Flor -1 değerliklidir. 2*(-1) + x = 0 denkleminden Oksijen = +2
  • Oksijen diflorür (O₂F₂): Burada da Oksijen +1 değerlik alır.
• Elementel Oksijende (0): O₂ molekülü halinde bulunan saf oksijen gazında, yükseltgenme basamağı 0'dır. Bu, tüm elementlerin serbest haldeki yükseltgenme basamağıdır.

Sonuç: Oksijenin yükseltgenme basamağı çoğu bileşiğinde -2'dir. Ancak peroksitler, süperoksitler ve florürleri gibi özel durumlarda -1, -1/2 ve hatta +1, +2 gibi değerler alabilir.