Redoks (İndirgenme-Yükseltgenme) reaksiyonları, elektron transferinin olduğu kimyasal tepkimelerdir. Bu tepkimelerin denkleştirilmesi, kütlenin korunumu ve yük dengesinin sağlanması için hayati öneme sahiptir. Bu ders notunda, iyon-elektron (yarı-reaksiyon) yöntemi ile redoks denklemlerini nasıl denkleştireceğimizi, adım adım ve detaylı örneklerle öğreneceğiz.
Adım 1 & 2: Yarı reaksiyonları yazalım.
Yükseltgenme: Fe²⁺ → Fe³⁺ + 1e⁻
İndirgenme: MnO₄⁻ + 8H⁺ + 5e⁻ → Mn²⁺ + 4H₂O (O ve H atomları denkleştirildi)
Adım 3 & 4: Elektron sayılarını eşitleyelim (Fe yarı-reaksiyonunu 5 ile çarp).
5Fe²⁺ → 5Fe³⁺ + 5e⁻
MnO₄⁻ + 8H⁺ + 5e⁻ → Mn²⁺ + 4H₂O
Adım 5: İki reaksiyonu toplayalım.
Denkleşmiş Tepkime: MnO₄⁻ + 5Fe²⁺ + 8H⁺ → Mn²⁺ + 5Fe³⁺ + 4H₂O
Bazik ortamda, önce asidik ortamdaymış gibi denkleştirilir, daha sonra her iki tarafa gereken sayıda OH⁻ eklenerek H⁺ nötralize edilir.
Adım 1 & 2 (Asidik gibi):
İndirgenme: ClO⁻ + 2H⁺ + 2e⁻ → Cl⁻ + H₂O
Yükseltgenme: Cr(OH)₄⁻ + 4OH⁻ → CrO₄²⁻ + 4H₂O + 3e⁻ (O ve H, OH⁻ ile denkleştirildi)
Adım 3 & 4: Elektron sayılarını eşitlemek için (LCM=6) birinci reaksiyonu 3, ikinciyi 2 ile çarpalım.
3ClO⁻ + 6H⁺ + 6e⁻ → 3Cl⁻ + 3H₂O
2Cr(OH)₄⁻ + 8OH⁻ → 2CrO₄²⁻ + 8H₂O + 6e⁻
Adım 5 & 6 (Bazik Hale Getirme): Toplayıp sadeleştirdikten sonra, sol tarafta kalan H⁺ iyonlarını nötralize etmek için her iki tarafa aynı sayıda OH⁻ ekleriz.
Ara Toplam: 3ClO⁻ + 2Cr(OH)₄⁻ + 2OH⁻ → 3Cl⁻ + 2CrO₄²⁻ + 5H₂O
Son Kontrol: Atom ve yük denkliği sağlanmıştır.
Redoks denkleştirme, sistematik bir yaklaşım ve bol pratik gerektirir. Yukarıdaki adımları takip ederek ve farklı örnekler üzerinde çalışarak, bu beceriyi güvenle kazanabilirsiniz. Unutmayın, kimya denklemlerin dilidir ve redoks bu dilin en dinamik bölümlerinden biridir.
