Sabit hızlı hareket soruları TYT

Question

TYT'deki sabit hızlı hareket sorularında genellikle formülleri biliyorum ama bazı sorularda yol-zaman grafiklerini yorumlamakta zorlanıyorum. Özellikle araçların karşılaşma veya birbirine yetişme problemlerinde hangi formülü kullanmam gerektiğini bazen karıştırıyorum.

Answer 1

📏 Sabit Hızlı Hareket (Düzgün Doğrusal Hareket)

Bir cismin hızının büyüklüğü ve yönü değişmiyorsa, bu hareket türüne Sabit Hızlı Hareket veya Düzgün Doğrusal Hareket denir. Bu, TYT Fizik'teki en temel hareket çeşitlerinden biridir.

🎯 Temel Formüller

Bu hareketi anlamak ve soruları çözebilmek için iki temel formülü bilmek gerekir:

• 📍 Konum-Zaman İlişkisi: \( x = x_0 + v \cdot t \)
• 🚀 Hız: \( v = \frac{\Delta x}{\Delta t} = \frac{x_{son} - x_{ilk}}{t_{son} - t_{ilk}} \)

Burada:

• \( x \): Cismin t süre sonundaki konumu
• \( x_0 \): Cismin başlangıç konumu (t=0 anındaki konum)
• \( v \): Cismin sabit hızı
• \( t \): Geçen süre
• \( \Delta x \): Yer değiştirme

📈 Grafik Yorumlama

Sabit hızlı hareketin grafiklerini yorumlamak soru çözümünde çok önemlidir.

🗺️ Konum-Zaman (x-t) Grafiği

• ✅ Eğimi (doğrunun dikliği) bize hızı verir. \( v = \frac{\Delta x}{\Delta t} \)
• ✅ Eğim pozitif ise hız pozitif (ileri yönde), eğim negatif ise hız negatiftir (geri yönde).
• ✅ Doğru yatay ise (eğim=0) cisim duruyordur.

🏁 Hız-Zaman (v-t) Grafiği

• ✅ Grafik, zaman eksenine paralel düz bir çizgidir.
• ✅ Grafiğin altında kalan alan, cismin yer değiştirmesini (\( \Delta x \)) verir.

💡 Problem Çözme Stratejileri

• 📌 Verilenleri ve İsteneni Yaz: Soruyu çözmeye başlamadan önce tüm verileri ve neyin sorulduğunu not al.
• 📌 Formülü Doğru Seç: Soru tipine göre \( x = x_0 + v \cdot t \) veya \( v = \frac{\Delta x}{\Delta t} \) formüllerinden hangisini kullanacağını belirle.
• 📌 İşaretlere Dikkat Et: Hız ve konum için seçtiğin pozitif yönü soru boyunca tutarlı bir şekilde kullan. Karşılaşma sorularında bu çok önemlidir.

🧩 Örnek Soru Tipleri

➡️ Tek Araçlı Basit Hareket

Saatte 80 km sabit hızla giden bir araç, başlangıç noktasından 120 km uzakta bir yere varıyor. Aracın yolculuğu ne kadar sürmüştür?

Çözüm:

\( v = 80 \) km/sa, \( \Delta x = 120 \) km

\( v = \frac{\Delta x}{t} \) → \( 80 = \frac{120}{t} \) → \( t = \frac{120}{80} = 1,5 \) saattir.

🚗🚙 Karşılaşma / Yan Yana Gelme

Aralarında 300 km mesafe bulunan iki araç aynı anda birbirine doğru hareket ediyor. Araçların hızları sırasıyla 70 km/sa ve 80 km/sa ise kaç saat sonra karşılaşırlar?

Çözüm:

Karşılaşma için toplam aldıkları yol, aralarındaki mesafeye eşit olmalıdır.

\( 70 \cdot t + 80 \cdot t = 300 \)

\( 150t = 300 \) → \( t = 2 \) saattir.

🔁 Turlama Soruları

Çevresi 600 m olan dairesel bir pistte, aynı noktadan aynı anda ve aynı yönde harekete başlayan iki koşucunun hızları 5 m/s ve 8 m/s'dir. Hızlı olan, yavaş olanı ilk kez kaç saniye sonra yakalar?

Çözüm:

Hızlı olan, yavaş olana her turda \( 8 - 5 = 3 \) m/s hızla yaklaşır. Bir tur farkı 600 m olduğuna göre:

\( t = \frac{Alınacak\ Mesafe}{Bağıl\ Hız} = \frac{600}{3} = 200 \) saniye sonra yakalar.