Sait Faik Abasıyanık hikaye anlayışı

Question

Sait Faik'in hikayelerinde olay örgüsünden çok, sıradan insanların iç dünyalarına ve günlük yaşamın ayrıntılarına yer verdiğini fark ettim. Özellikle doğa betimlemeleriyle insan psikolojisini nasıl harmanladığını tam olarak kavrayamadım. Bu duru ve şiirsel anlatımın arkasındaki derinliği anlamakta biraz zorlanıyorum.

Answer 1

Sait Faik Abasıyanık'ın Hikâye Anlayışı

Sait Faik Abasıyanık, Türk edebiyatında "küçük insan"ı ve sıradan hayatları merkeze alan, özgün bir hikâye anlayışının öncüsüdür. Onun hikâyeciliği, geleneksel olay örgüsü anlayışından uzak, durum ağırlıklı (Çehov tarzı) bir yapıya sahiptir.

Hikâye Anlayışının Temel Özellikleri

• Olay Değil, Durum Hikâyesi: Sait Faik'in hikâyelerinde genellikle güçlü bir olay örgüsü yoktur. Bunun yerine, günlük hayattan bir kesit, bir an, bir duygu durumu veya bir gözlem öne çıkar. Hikâyeler bir "olay" üzerine değil, bir "atmosfer" üzerine kuruludur.
• Sıradan İnsanlar ve Küçük Mutluluklar: Balıkçılar, işsizler, çocuklar, sokak satıcıları, kalem müdürleri onun hikâyelerinin başkahramanlarıdır. Toplumun görünmeyen, sıradan insanlarını edebiyatın merkezine taşımıştır. Bu insanların küçük sevinçlerini, hayal kırıklıklarını, özlemlerini ve iç dünyalarını anlatır.
• Doğa ve İnsan İlişkisi: Özellikle Burgaz Adası ve İstanbul, hikâyelerinin vazgeçilmez mekânlarıdır. Deniz, balık, martı, sokaklar onun anlatımında canlı birer karaktere dönüşür. Doğa, insanın iç dünyasının bir yansıması olarak sık sık kullanılır.
• Dil ve Üslup: Sait Faik'in dili, son derece yalın, akıcı ve şiirseldir. Günlük konuşma dilini edebi bir tür olan hikâyeye başarıyla uyarlamıştır. Cümleleri kısa, içten ve samimidir. Bu durum, okuyucu ile hikâye kahramanı arasında sıcak bir bağ kurulmasını sağlar.
• İnsan Sevgisi ve Toplumsal Eleştiri: Hikâyelerinin temelinde derin bir insan sevgisi ve umut vardır. Ancak bu sevgi, toplumdaki adaletsizlikleri, eşitsizlikleri ve yozlaşmayı göz ardı etmez. Sessiz ve incelikli bir dille toplumsal eleştiriler de getirir.
• İzlenimcilik (Empresyonizm): Sait Faik, dış dünyayı olduğu gibi değil, kendi iç dünyasında bıraktığı izlenimlerle anlatır. Bir manzara veya bir olay, onun ruh haline göre şekillenir ve hikâyeye yansır.

Özetle

Sait Faik Abasıyanık, Türk hikâyeciliğinde bir dönüm noktasıdır. O, hikâyeyi "olay" anlatmaktan çıkarıp "insanı" anlatma sanatına dönüştürmüştür. Onun hikâyeleri, karmaşık olmayan yapıları, sıcak ve samimi üslupları ve derin insanlık halleriyle okuyucuda kalıcı bir iz bırakır. "Semaver", "Lüzumsuz Adam", "Mahalle Kahvesi" gibi eserleri, bu anlayışın en güzel örneklerindendir.