Sanayi İnkılabı, 18. yüzyılın sonlarında İngiltere'de başlayan ve tüm dünyayı kökten değiştiren bir dönüşüm sürecidir. Bu devrim, insanlık tarihinde tarım toplumundan sanayi toplumuna geçişin mihenk taşı olarak kabul edilir. El emeğine dayalı üretim yerini makinelere, küçük atölyeler yerini fabrikalara bırakmış, ulaşım, iletişim ve yaşam tarzı baştan aşağı değişmiştir.
Sanayi İnkılabı, üretim süreçlerinin mekanikleşmesi, yeni enerji kaynaklarının kullanıma girmesi ve kitlesel üretimin başlamasıyla karakterize edilen tarihsel bir süreçtir. Temelde, insan ve hayvan gücü yerine makine gücünün, el tezgâhları yerine de fabrika sisteminin geçmesidir. Bu süreç yalnızca ekonomiyi değil, sosyal yapıyı, kültürü ve siyasi dengeleri de derinden etkilemiştir.
İnkılap, ilk olarak 1760-1840 yılları arasında İngiltere'de tekstil sektöründe buharlı makinelerin icadıyla filizlendi. Ardından:
İngiltere'den sonra sırasıyla Belçika, Fransa, Almanya, ABD ve Japonya gibi ülkeler bu sürece dahil oldu.
Bu süreç, emperyalizmi hızlandırdı. Sanayileşen ülkeler, hammadde ve pazar arayışı için Asya ve Afrika'da yarışa girdi. Aynı zamanda, işçi sınıfının zorlu koşulları sosyalizm, sendikacılık ve işçi hakları hareketlerini doğurdu. Çevre kirliliği ilk kez ciddi bir sorun olarak ortaya çıktı.
Sanayi İnkılabı, bugün içinde yaşadığımız modern dünyanın temellerini attı. Üretim, tüketim, çalışma ve toplumsal ilişkileri yeniden tanımladı. Ardından gelen Teknoloji ve Dijital Devrimler de aslında onun açtığı yolda ilerlemektedir. İnsanlık tarihinin en önemli dönüm noktalarından biri olan bu inkılap, hem büyük ilerlemelerin hem de derin sosyal sorunların başlangıcı oldu. Günümüzde "Endüstri 4.0" olarak adlandırılan akıllı fabrika sistemleri bile, bu büyük dönüşümün bir devamı niteliğindedir.
Özetle; Sanayi İnkılabı, buhar gücüyle çalışan makinelerden başlayıp tüm gezegeni saran, yaşamı hızlandıran, küreselleştiren ve insanlığa eşi benzeri görülmemiş bir üretim gücü bahşeden, geri dönüşü olmayan bir tarihsel sıçramaydı.
