📘 Sıfat-Fiil (Ortaç) Nedir?
Sıfat-fiiller, fiillerin cümlede sıfat görevi üstlendiği ve fiilimsilerden (eylemsi) biridir. Fiil kök veya gövdelerine belirli ekler getirilerek oluşturulur. Bu yapılar, bir ismi niteler veya belirtir. Aynı zamanda fiil özelliklerini de taşırlar; olumsuzları yapılabilir ve bazen nesne alabilirler.
🎯 Sıfat-Fiil Ekleri ve Örnekler
Sıfat-fiil ekleri şunlardır:
- -an, -en 🎨 → "Koşan çocuk", "Gülen yüz"
- -ası, -esi 💭 → "Öpesi gelmek", "Yıkılası bina"
- -maz, -mez 🚫 → "Tükenmez kalem", "Çıkmaz sokak"
- -ar, -er ⏳ → "Görer göz", "Akar su"
- -dık, -dik, -duk, -dük, -tık, -tik, -tuk, -tük ✅ → "Geçtiğimiz yol", "Bildik konular"
- -ecek, -acak 🔮 → "Alacak araba", "Yapılacak işler"
- -miş, -mış, -muş, -müş 📖 → "Pişmiş yemek", "Okunmuş kitap"
💡 Sıfat-Fiillerin Özellikleri
- ✅ Bir ismi niteler veya belirtir: "Gülen insanlar mutludur."
- ✅ Fiil kökenli oldukları için olumsuzluk eki (-ma, -me) alabilirler: "Gülmeyen yüz"
- ✅ Bazen nesne alabilirler: "Kitap okuyan öğrenci" (Burada "kitap" nesnedir.)
- ✅ Cümleden çıkarıldığında anlam bozulur: "Sınavı kazanan öğrenci sevindi." → "Öğrenci sevindi." (Anlam daralır.)
⚠️ Dikkat Edilmesi Gerekenler
- 📌 Sıfat-fiil ekleri bazen kalıcı isim yapabilir. Örneğin, "dondurma" (yiyecek) artık bir fiilimsi değildir.
- 📌 Sıfat-fiiller, sıfat tamlaması oluşturur ve çoğunlukla isimden önce gelir.
🔍 Örnek Cümleler
- "Yıkılası duvarlar yeniden yapıldı." 🏗️
- "Biten film herkesi etkiledi." 🎬
- "Gelecek hafta sınav var." 📅
- "Bildiğim konuları tekrar ettim." 📚
Sıfat-fiiller, hem fiil hem de sıfat özelliklerini taşıyarak cümlelerimizi daha zengin ve anlamlı hale getirir. Onları doğru tanımak, Türkçe dil bilgisi becerilerinizi geliştirmenize yardımcı olacaktır. 🌟
