# Sindirim Sistemi Konu Anlatımı (AYT)
🧠 Sindirim Sistemi Nedir?
Canlıların yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için dışarıdan aldıkları besin maddelerinin, hücreler tarafından kullanılabilecek kadar küçük parçalara ayrılması olayına sindirim denir. Sindirim sistemi, bu işlemin gerçekleştiği organlar bütünüdür.
🔬 Sindirim Çeşitleri
- 📍 Mekanik Sindirim: Besinlerin fiziksel olarak küçük parçalara ayrılmasıdır. (Örn: Dişlerle çiğneme, mide kasılmaları)
- 🧪 Kimyasal Sindirim: Besinlerin enzimler yardımıyla yapı taşlarına parçalanmasıdır. (Örn: Karbonhidratların glikoza, proteinlerin amino asitlere dönüşümü)
👅 Sindirim Sistemi Organları ve Görevleri
1. Ağız 👄
- Mekanik sindirim: Dişlerle çiğneme
- Kimyasal sindirim: Tükürük bezlerinden salgılanan amilaz (pitiyalin) enzimi ile nişastanın maltoza parçalanması
- Dil, besinlerin yutağa itilmesini sağlar
2. Yutak ve Yemek Borusu
- Yutak: Ağız ve burun boşluğunun birleştiği yerdir, besinleri yemek borusuna iletir
- Yemek borusu: Besinleri peristaltik hareketlerle mideye taşır
3. Mide 🫀
- Mekanik sindirim: Kasılıp gevşeyerek besinleri bulamaç haline getirir
- Kimyasal sindirim: Mide öz suyu içindeki pepsin enzimi ile proteinlerin peptonlara parçalanması
- HCl (hidroklorik asit): Pepsin enzimini aktifleştirir, mikroorganizmaları öldürür
- Mukus: Mide duvarını asitten korur
4. İnce Bağırsak 🌀
- Sindirimin tamamlandığı ve emilimin gerçekleştiği ana organdır
- Villuslar (tümür) sayesinde emilim yüzeyi artar
- Pankreas ve karaciğerden gelen sindirim enzimleri burada etki eder
- Karbonhidrat, protein ve yağların sindirimi burada tamamlanır
5. Pankreas 🩺
- Pankreas öz suyu salgılar (amilaz, lipaz, tripsinojen)
- Tripsinojen, ince bağırsakta tripsine dönüşerek protein sindirimini gerçekleştirir
- İnsülin ve glukagon hormonlarını üreterek kan şekerini düzenler
6. Karaciğer 🟫
- Safra üretir (safra kesesinde depolanır)
- Safra, yağların mekanik sindirimini sağlar (yağları küçük damlacıklara ayırarak lipaz enziminin etkinliğini artırır)
- Kanın depolanması, zehirli maddelerin zararsız hale getirilmesi, protein ve vitamin sentezi gibi görevleri vardır
7. Kalın Bağırsak 🚽
- Su, mineral ve vitaminlerin emilimi
- Posanın (atık) depolanması ve anüsten atılması
- B ve K vitaminlerini sentezleyen bakteriler bulunur
📊 Sindirim Enzimleri ve Etkileri
| Enzim |
Salgılandığı Yer |
Etki Ettiği Besin |
Oluşan Ürün |
| Amilaz |
Tükürük bezleri, Pankreas |
Nişasta |
Maltoz |
| Pepsin |
Mide |
Protein |
Pepton |
| Tripsin |
Pankreas |
Protein, Pepton |
Polipeptit |
| Lipaz |
Pankreas |
Yağ |
Yağ asidi + Gliserol |
| Maltaz |
İnce bağırsak |
Maltoz |
Glikoz |
💡 AYT'de Çıkabilecek Önemli Noktalar
- ✅ Sindirim enzimlerinin etki ettiği pH değerleri (Mide asidik, ince bağırsak bazik)
- ✅ Emilimin en fazla ince bağırsakta gerçekleşmesi
- ✅ Yağların sindiriminde safranın mekanik, lipazın kimyasal sindirim yapması
- ✅ Karaciğerin sindirim dışı görevleri (kan deposu, zehirli maddeleri arındırma)
- ✅ Pankreasın hem sindirim enzimi hem de hormon salgılaması
Önemli Hatırlatma: Sindirim sisteminde sadece vitamin, su ve mineraller enzimatik sindirime uğramadan doğrudan emilir. Karbonhidrat, protein ve yağlar mutlaka enzimatik sindirime uğrar.
