🎭 Sosyal Öğrenme Kuramı (Albert Bandura)
Sosyal öğrenme kuramı, öğrenmenin sadece deneyimlerle değil, başkalarını gözlemleyerek ve model alarak da gerçekleştiğini savunan bir yaklaşımdır. Albert Bandura tarafından geliştirilen bu kuram, davranışların nasıl kazanıldığı, değiştirildiği veya ortadan kaldırıldığı konularında önemli açıklamalar sunar.
- 🐒 Model Alma: Bireylerin, başkalarının davranışlarını gözlemleyerek ve taklit ederek öğrenmesidir. Model alınan kişi, davranışları sergileyen ve örnek olan kişidir.
- 🍎 Gözlem Yoluyla Öğrenme: Başkalarının davranışlarının sonuçlarını (ödül veya ceza) gözlemleyerek öğrenmedir. Gözlemci, modelin davranışlarının sonuçlarına göre kendi davranışlarını şekillendirir.
- 🧠 Bilişsel Süreçler: Sosyal öğrenme, sadece dışsal faktörlere değil, aynı zamanda bireyin düşünce süreçlerine de odaklanır. Dikkat, hatırlama, uygulama ve motivasyon gibi bilişsel süreçler, öğrenme sürecinde önemli rol oynar.
🌟 Sosyal Öğrenme Kuramının Temel Kavramları
- 🍎 Karşılıklı Belirlenimcilik (Triadic Reciprocality): Davranış, kişi ve çevre arasındaki sürekli etkileşimi ifade eder. Bireyin davranışları çevreyi etkilerken, çevre de bireyin davranışlarını etkiler. Aynı şekilde, bireyin kişisel özellikleri (inançlar, beklentiler) de davranışlarını ve çevreyi etkiler.
- 💡 Dolaylı Pekiştirme (Vicarious Reinforcement): Bireyin, başkasının davranışının ödüllendirildiğini görmesi sonucu, benzer davranışları sergileme olasılığının artmasıdır.
- 🛑 Dolaylı Ceza (Vicarious Punishment): Bireyin, başkasının davranışının cezalandırıldığını görmesi sonucu, benzer davranışları sergileme olasılığının azalmasıdır.
- 💪 Öz-Yeterlik (Self-Efficacy): Bireyin, belirli bir görevi başarıyla yerine getirebileceğine dair inancıdır. Öz-yeterliği yüksek olan bireyler, zorluklarla başa çıkma konusunda daha isteklidirler.
🎯 AYT Psikoloji Çıkmış Soru Analizi
Şimdi de sosyal öğrenme kuramı ile ilgili çıkmış bir AYT psikoloji sorusunu inceleyelim ve çözümleyelim:
(2018 AYT)
Annesiyle babası sürekli kavga eden ve birbirine kötü davranan bir çocuk, benzer davranışları arkadaşlarına karşı sergilemeye başlamıştır. Bu durum, sosyal öğrenme kuramında hangi kavramla açıklanır?
A) Dolaylı pekiştirme
B) Dolaylı ceza
C) Model alma
D) Öz-düzenleme
E) Bilişsel süreçler
Çözüm:
Bu soruda, çocuk anne ve babasının davranışlarını gözlemleyerek ve taklit ederek öğrenmektedir. Bu durum, sosyal öğrenme kuramında model alma kavramı ile açıklanır. Dolayısıyla doğru cevap C şıkkıdır.
- ✅ Doğru Cevap: C) Model alma
🧠 Sosyal Öğrenme Kuramının Eğitimdeki Önemi
- 👩🏫 Model Olma: Öğretmenlerin ve diğer yetişkinlerin, öğrencilere olumlu davranışlar sergileyerek örnek olmaları önemlidir.
- 🤝 Akran Öğrenmesi: Öğrencilerin birbirlerinden öğrenmelerini teşvik etmek, sosyal öğrenme sürecini destekler.
- 📚 Öz-Yeterliği Geliştirme: Öğrencilerin öz-yeterlik inançlarını güçlendirmek, öğrenme motivasyonlarını artırır.
