# Tanzimat Edebiyatı "Sanat toplum içindir" (1. Dönem)
📚 Tanzimat Edebiyatı'nın Doğuşu ve Temel İlkeleri
Tanzimat Edebiyatı, Osmanlı İmparatorluğu'nda 1839'da ilan edilen Tanzimat Fermanı'nın ardından ortaya çıkan ve Batılılaşma hareketinin edebiyat alanındaki yansımasıdır. Bu dönem, Türk edebiyatında köklü değişimlerin başlangıcı olarak kabul edilir.
1. Dönem Tanzimat Edebiyatı (1860-1876), "Sanat toplum içindir" anlayışını benimsemiş ve edebiyatı toplumsal fayda sağlamak amacıyla kullanmıştır. Bu dönem sanatçıları, eserlerinde halkı eğitmeyi, toplumsal sorunlara çözüm üretmeyi ve Batılı değerleri yaymayı hedeflemiştir.
🎭 1. Dönem Tanzimat Edebiyatı'nın Özellikleri
- ✨ Toplumsal Fayda: Edebiyat, toplumu eğitmek ve geliştirmek için bir araç olarak görülmüştür
- ✨ Hürriyet ve Eşitlik: Fransız İhtilali'nin etkisiyle özgürlük, eşitlik, adalet gibi kavramlar işlenmiştir
- ✨ Divan Edebiyatı Eleştirisi: Ağır dil ve soyut konular eleştirilmiş, sade Türkçe savunulmuştur
- ✨ Yeni Edebi Türler: Roman, hikaye, tiyatro, makale gibi Batılı türler edebiyatımıza girmiştir
- ✨ Roman ve Tiyatro: Bu türler halkı eğitmek için en etkili araçlar olarak görülmüştür
👨🎓 1. Dönem Tanzimat Sanatçıları ve Eserleri
📖 Şinasi (1826-1871)
- İlk özel gazete Tercüman-ı Ahval'i çıkarmıştır
- İlk makale "Mukaddime"yi yazmıştır
- İlk tiyatro eseri Şair Evlenmesi'ni kaleme almıştır
- Sade Türkçe kullanımını savunmuştur
📖 Namık Kemal (1840-1888)
- "Vatan Şairi" olarak anılır
- Vatan Yahut Silistre oyunuyla ün kazanmıştır
- İntibah (ilk edebi roman) ve Cezmi (ilk tarihi roman) eserlerini yazmıştır
- Hürriyet, vatan sevgisi, millet kavramlarını işlemiştir
📖 Ziya Paşa (1825-1880)
- Harabat antolojisi ve Terci-i Bent, Terki-i Bent gibi eserleri vardır
- "Şiir ve İnşa" makalesinde halk edebiyatını savunmuştur
- Geleneksel ile modern arasında ikilem yaşamıştır
📖 Ahmet Mithat Efendi (1844-1912)
- "Hace-i Evvel" (İlk Öğretmen) olarak bilinir
- Halkı eğitmek için çok sayıda eser vermiştir
- Felatun Bey ile Rakım Efendi, Hasan Mellah gibi romanları vardır
- Edebiyatta "toplum için sanat" anlayışının en kararlı savunucusudur
🎯 1. Dönem Tanzimat Edebiyatı'nın Temel İlkeleri
- 🔹 Toplumsal Sorumluluk: Sanatçılar kendilerini topluma karşı sorumlu hissetmişlerdir
- 🔹 Eğitici Rol: Edebiyat, halkı bilinçlendirmenin bir aracı olarak görülmüştür
- 🔹 Dil ve Üslup: Anlaşılır bir dil kullanımı teşvik edilmiştir
- 🔹 Yenilikçilik: Geleneksel edebiyat anlayışına eleştirel yaklaşılmıştır
- 🔹 Batılılaşma: Batı edebiyatı örnek alınarak yeni türler denenmiştir
📊 1. ve 2. Dönem Tanzimat Edebiyatı Karşılaştırması
1. Dönem Tanzimat sanatçıları, "Sanat toplum içindir" anlayışını benimserken, 2. Dönem sanatçıları "Sanat sanat içindir" anlayışına yönelmiştir. Bu temel fark, iki dönem arasındaki en belirgin ayrımdır.
Tanzimat Edebiyatı'nın 1. Dönemi, Türk edebiyatında modernleşme sürecinin başlangıcı olarak kabul edilir. Bu dönem sanatçıları, edebiyatı toplumsal dönüşümün bir aracı olarak görmüş ve bu doğrultuda eserler vermişlerdir.
