Tehzil, Arapça kökenli (تَهْزِيل) bir kelime olup Türkçede "alay etme, küçümseme, hafife alma, bir şeyi veya birini gülünç duruma düşürme" anlamlarına gelir. Edebiyat ve dilbilim alanında, özellikle hiciv ve taşlama türleriyle ilişkilidir.
Kökü "h-z-l" (هزل) harflerinden türemiştir. Arapçada "hezl" (هزل) ciddi olmayan, şaka, alay anlamındadır. "Tehzil" ise bu kökten türetilmiş bir mastar olup "alay etme eylemi"ni ifade eder.
Divan edebiyatında hezl ve tehzil, ciddi bir eserin veya şiirin alaycı bir dille taklit edilmesi anlamında kullanılırdı. Örneğin, bir kasidenin veya gazelin mizahi bir versiyonunu yazmak "tehzil" sayılırdı.
Günümüzde daha çok edebi ve akademik metinlerde rastlanır. Günlük konuşmada "alay etmek", "küçümsemek" gibi daha yaygın kelimeler tercih edilir.
Tehzil, bazen hiciv (yergi) ile karıştırılır. Aralarındaki temel fark:
Tehzilin aşırı ve incitici boyutu, kişilik haklarına saldırı sayılabilir.
Tehzil, edebi bir terim ve davranış biçimi olarak alay etme, hafife alma, gülünçleştirme anlamına gelir. Kökeni Arapçaya dayanır ve dilimizde daha çok edebiyat incelemelerinde karşımıza çıkar. Kullanırken içeriğin zarar verici olmamasına dikkat etmek gerekir.
