Bir teleskop, uzaktaki cisimlerden gelen ışığı toplayarak onları daha parlak, daha büyük ve daha net görmemizi sağlayan bir alettir. Temel olarak iki ana tipte incelenir: Kırıcı Teleskoplar (Refraktör) ve Yansıtıcı Teleskoplar (Reflektör). Her iki tipte de ortak olan ve özelleşmiş bazı bölümler bulunur.
Bu sistem, teleskobun en önemli parçasıdır. Görevi, uzaktaki cisimlerden gelen zayıf ışık ışınlarını mümkün olduğunca fazla toplamaktır.
Objektif sistemin topladığı ışıkla oluşturduğu görüntüyü büyütmek ve bizim gözümüzün görebileceği hale getirmekle görevlidir. Teleskobun üzerinde bulunan ve değiştirilebilen küçük merceklerdir. Farklı büyütme oranlarına sahip göz mercekleri kullanılabilir.
Büyütme gücü şu formülle hesaplanır:
\( \text{Büyütme} = \frac{\text{Objektif Odak Uzaklığı}}{\text{Göz Merceği Odak Uzaklığı}} \)
Örneğin, 1000 mm odak uzaklığına sahip bir teleskopla 10 mm'lik bir göz merceği kullanırsanız, büyütme \( \frac{1000}{10} = 100 \) kat olur.
Teleskobun ana gövdesidir. Objektif merceği veya aynayı, göz merceğini ve diğer parçaları bir arada tutar. Ayrıca, dışarıdan gelen toz, nem ve istenmeyen ışıkların (örneğin şehir ışıklarının) içeri girmesini engelleyerek görüntü kalitesini korur.
Teleskobun en az optik kısımları kadar önemli olan parçasıdır. Tüpü taşır ve onu gökyüzünde istediğimiz noktaya yönlendirmemizi, ayrıca Dünya'nın dönüşüne karşı cismi takip etmemizi sağlar. İki ana türü vardır:
Göz merceğinin hemen yanında bulunan bir veya iki adet düğmedir. Bu düğmeleri çevirerek göz merceğinin tüp içindeki konumunu hassas bir şekilde ileri-geri oynatırız. Bu işleme netleme (fokus) denir. Amacı, görüntüyü mükemmel derecede keskin ve net hale getirmektir.
Özellikle kırıcı ve bazı yansıtıcı teleskoplarda bulunur. Göz merceğine 90 derece açıyla takılır. Görevi, ışık yolunu bükmek ve göz merceğinin konumunu daha rahat bir bakış açısına getirmektir. Özellikle gökyüzünün tam tepesindeki cisimlere bakarken çok kullanışlıdır.
Teleskobun tüpüne takılı küçük, düşük büyütmeli bir teleskoptur. Geniş bir görüş alanına sahiptir. Ana teleskopla doğrudan bir yıldızı veya gezegeni bulmak zor olabileceğinden, önce bu küçük teleskopla hedefi bulur, sonra ana teleskoba geçeriz.
Bu bölümlerin her biri, teleskobun uzayın derinliklerini keşfetmemizde hayati bir rol oynar. Objektif ve ayna ne kadar kaliteliyse görüntü o kadar iyi, montür ne kadar sağlamsa gözlem o kadar rahat olur.