🌱 Tohum Taslağı (Ovül) Oluşumu
Kapalı tohumlu bitkilerde (Angiospermler) tohumun oluşacağı yapıya tohum taslağı (ovül) denir. Tohum taslağı, dişi organın yumurtalık (ovaryum) kısmının içinde bulunur ve döllenme sonucunda tohum haline gelir.
📌 Tohum Taslağının Yapısı
Bir tohum taslağı temel olarak aşağıdaki kısımlardan oluşur:
- 🔬 Nusellus (Megasporangium): Tohum taslağının ana gövdesini oluşturan, besin deposu görevi gören diploid (2n) hücrelerden oluşan dokudur. Embriyo kesesi bu doku içinde gelişir.
- 🧬 Embriyo Kesesi (Megagametofit): Nusellus dokusu içinde gelişen ve dişi üreme hücrelerini (yumurta hücresi gibi) barındıran yapıdır. Haploid (n) kromozomludur.
- 🎯 Integüment (Örtü): Tohum taslağını dıştan saran, genellikle bir veya iki katmandan oluşan koruyucu örtüdür. Döllenmeden sonra tohum kabuğu (testa) haline gelir.
- ⏳ Mikropil (Açıklık): İntegümentlerin birleşmediği, tohum taslağının ucundaki küçük bir açıklıktır. Polen tüpünün embriyo kesesine ulaşmak için girdiği yoldur.
- ➡️ Funisulus (Sapçık): Tohum taslağını plasentaya bağlayan saptır. Besin ve su iletimini sağlar.
- 📍 Kalakaza: Funisulus'un tohum taslağına bağlandığı taban kısmıdır.
🔄 Tohum Taslağının Gelişim Süreci (Megasporogenez ve Megagametogenez)
Tohum taslağının oluşumu ve içindeki embriyo kesesinin meydana gelişi iki aşamada gerçekleşir:
1. Megasporogenez (Megaspor Oluşumu) 🧪
- Yumurtalık içindeki genç bir tohum taslağında, nusellus dokusunun derinliklerinde bulunan diploid (2n) bir hücre, megaspor ana hücresi (megasporosit) olarak belirlenir.
- Bu hücre mayoz bölünme geçirerek dört tane haploid (n) megaspor oluşturur.
- Oluşan bu dört megasporun genellikle üçü eriyerek kaybolur, sadece en alttaki (kalakazaya en yakın olan) bir tanesi yaşamına devam eder. Bu canlı megaspora fonksiyonel megaspor denir.
2. Megagametogenez (Embriyo Kesesi Oluşumu) 🌸
- Fonksiyonel megaspor, artık haploid (n) bir hücredir ve mitoz bölünmeler geçirmeye başlar.
- Genellikle üç kez mitoz bölünme sonucunda sekiz adet haploid çekirdek oluşur.
- Bu sekiz çekirdek, belirli bir düzende organize olarak 7 hücreli, 8 çekirdekli olgun bir embriyo kesesini meydana getirir.
🧩 Olgun Embriyo Kesesinin Yapısı
Oluşan embriyo kesesinde şu yapılar bulunur:
- 🥚 Yumurta Hücresi (Oosit): 1 adet. Sperm çekirdeği ile birleşerek zigotu (2n) oluşturur.
- 🤝 Sinergid Hücreleri: 2 adet. Yumurta hücresinin yanında bulunur, polen tüpünü yönlendirir ve salgı maddeleri üretir.
- 🔁 Polar Çekirdekler: 2 adet. Hücrenin orta kısmında (orta hücrede) bulunur. Genellikle birleşerek sekonder çekirdeği (2n) oluşturur ve bu çekirdek sperm çekirdeği ile birleşerek triploid (3n) endospermi meydana getirir.
- 🚫 Antipod Hücreleri: 3 adet. Embriyo kesesinin karşı kutbunda (kalakaza tarafında) bulunur. Kısa süre sonra kaybolurlar ve işlevleri tam olarak net değildir.
💎 Özet
- ✅ Tohum taslağı, yumurtalıkta bulunur ve döllenme ile tohum olur.
- ✅ Yapısında nusellus, integüment, mikropil ve embriyo kesesi bulunur.
- ✅ Megasporogenez (mayoz) ile haploid megaspor oluşur.
- ✅ Megagametogenez (mitoz) ile megaspor, 7 hücreli 8 çekirdekli embriyo kesesine dönüşür.
- ✅ Embriyo kesesi, döllenmeye hazır dişi üreme birimidir.
