Trablusgarp Savaşı (1911-1912) | Tarih Ders Notu
🪖 Trablusgarp Savaşı Kiminle Yapıldı? (İtalya)
Cevap net: Trablusgarp Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ile İtalya Krallığı arasında yapılmıştır. Bu savaş, Osmanlı'nın Kuzey Afrika'daki son topraklarını kaybetmesiyle sonuçlanmıştır.
📜 Ders Notu: Trablusgarp Savaşı (1911-1912)
Aşağıdaki maddelerde savaşın nedenleri, gelişimi ve sonuçları özetlenmiştir.
🎯 Savaşın Temel Nedenleri:
- İtalya'nın Sömürgecilik Politikası (İrredentismo): İtalya, geç kaldığı sömürge yarışında "Güçlü İtalya" hayaliyle Kuzey Afrika'ya göz dikmişti.
- Coğrafi Yakınlık ve Stratejik Önem: Trablusgarp (Bugünkü Libya), İtalya'ya coğrafi olarak çok yakındı ve kontrol edilmesi kolay bir bölge olarak görülüyordu.
- Osmanlı'nın Zayıflığı: İtalya, Osmanlı'nın bölgedeki askeri gücünün zayıf olduğunu ve diğer büyük devletlerin de onayını alarak harekete geçti.
- Diğer Devletlerin Onayı: İtalya, 1902'de Fransa, 1909'da Rusya ile yaptığı gizli anlaşmalarla Trablusgarp'taki çıkarlarını diğer devletlere kabul ettirmişti.
⚔️ Savaşın Gelişimi ve Önemli Olaylar:
- Başlangıç: İtalya, 28 Eylül 1911'de Osmanlı Devleti'ne bir ültimatom verdi. Reddedilince 29 Eylül 1911'de Trablusgarp'a asker çıkardı.
- Osmanlı'nın Savunma Stratejisi: Deniz yolu kapatıldığı için düzenli ordu gönderilemedi. Gönüllü subaylar (Mustafa Kemal, Enver Paşa gibi) yerel halkı (Arapları) örgütleyerek gerilla savaşı (çete harbi) başlattı.
- Cephe Genişlemesi: İtalya, direnişi kırmak için savaşı Ege Denizi'ne (On İki Ada) ve Çanakkale Boğazı'na kadar genişletti.
- Uşi Antlaşması (18 Ekim 1912): Balkan Savaşları'nın patlak vermesi üzerine Osmanlı, ateşkesi kabul etmek zorunda kaldı.
📜 Uşi (Ouchy) Antlaşması'nın Maddeleri:
- Osmanlı Devleti, Trablusgarp ve Bingazi'yi İtalya'ya bıraktı (Bölge üzerindeki dini haklar -halifelik- sembolik olarak korundu).
- İtalya, işgal ettiği On İki Ada'yı geçici olarak elinde tutacak, Osmanlı bölgedeki askerini çekince geri verecekti (Bu madde hiçbir zaman uygulanmadı, adalar II. Dünya Savaşı'ndan sonra Yunanistan'a geçti).
💡 Savaşın Sonuçları ve Önemi:
- Osmanlı İmparatorluğu, Kuzey Afrika'daki son toprağını kaybetti.
- İtalya, Doğu Akdeniz'de önemli bir güç haline geldi.
- Mustafa Kemal (Atatürk) ve Enver Paşa gibi subaylar, ilk defa modern bir Avrupa devletine karşı savaş tecrübesi edindi.
- Balkan Savaşları öncesinde Osmanlı ordusu iki cephede savaşmak zorunda kaldı ve yıprandı.
- Osmanlı'nın "halifelik" nüfuzunun bile toprak kaybını engelleyemeyeceği görüldü.
Özetle: Trablusgarp Savaşı, İtalya'nın sömürgecilik emelleri ile Osmanlı'nın çöküş sürecinin kesiştiği, Mustafa Kemal'in askeri dehasını ilk kez gösterdiği ve On İki Ada sorununun başlangıcı olduğu için Türk tarihinde önemli bir dönüm noktasıdır.
