🍎 Elektrolit Bozuklukları: Hiponatremi ve hipernatremi ayırımında hastanın volüm durumunu değerlendirmek esastır. Hipervolemik hiponatremide diüretikler, hipovolemik hiponatremide ise sıvı replasmanı önceliklidir.
🍎 Asit Baz Dengesi: Arteriyel kan gazı yorumlamasında öncelikle pH'a bakılır. pH < 7.35 ise asidoz, pH > 7.45 ise alkaloz vardır. Daha sonra primer bozukluğun respiratuvar mı metabolik mi olduğuna karar verilir.
🍎 Endokrinoloji: Cushing sendromu tanısında ilk basamak testler arasında düşük doz deksametazon supresyon testi ve 24 saatlik idrar serbest kortizolü bulunur. Ayırıcı tanıda ise yüksek doz deksametazon supresyon testi ve CRH stimülasyon testi kullanılır.
🍎 Kardiyoloji: Akut miyokard infarktüsünde (AMI) EKG değişiklikleri önemlidir. ST segment elevasyonu (STEMI) varsa acil perkütan koroner girişim (PKG) veya fibrinolitik tedavi uygulanmalıdır. Non-ST elevasyonlu miyokard infarktüsü (NSTEMI) ve unstabil angina durumlarında ise risk skorlaması yapılarak tedavi planlanır.
🍎 Gastroenteroloji: Ülseratif kolitte tutulum rektumdan başlar ve proksimale doğru devam eder. Crohn hastalığında ise ağızdan anüse kadar tüm gastrointestinal sistem tutulabilir ve "skip lezyonlar" görülebilir.
🍎 Nefroloji: Akut böbrek yetmezliğinin (ABY) prerenal, renal ve postrenal nedenleri vardır. Prerenal ABY'de böbrekler yapısal olarak sağlamdır ve tedavi sıvı replasmanıdır. Renal ABY'de ise glomerülonefrit, akut tübüler nekroz (ATN) gibi parankimal hastalıklar söz konusudur.
🍎 Hematoloji: Demir eksikliği anemisinde serum demiri, ferritin ve transferrin saturasyonu düşüktür, total demir bağlama kapasitesi (TDBK) ise yüksektir. Talasemide ise demir parametreleri normal veya yüksek olabilir.
🍎 Enfeksiyon Hastalıkları: Toplum kaynaklı pnömonide en sık etken Streptococcus pneumoniae'dır. Hastane kaynaklı pnömonide ise Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus gibi gram negatif bakteriler daha sık görülür.
🦠 Sık Karşılaşılan Durumlar ve Yönetimi
🍎 Hipertansiyon Krizleri: Hipertansif acillerde hedef, ortalama arter basıncını (OAB) ilk 1 saatte %25 düşürmektir. Aort diseksiyonu veya gebelik gibi özel durumlarda daha agresif tedavi gerekebilir.
🍎 Diyabetik Ketoasidoz (DKA): DKA tedavisinde sıvı replasmanı, insülin infüzyonu ve potasyum replasmanı önemlidir. Hipokalemi gelişmesini önlemek için potasyum seviyeleri yakından takip edilmelidir.
🍎 Sepsis: Sepsis şüphesi olan hastalarda "hour-1 bundle" uygulanmalıdır. Bu bundle içinde kan kültürü almak, geniş spektrumlu antibiyotik başlamak, sıvı resüsitasyonu yapmak ve vazopressör ihtiyacını değerlendirmek yer alır.
🧪 Laboratuvar Değerleri ve Yorumlanması
🍎 Tiroid Fonksiyon Testleri: TSH yüksek, serbest T4 düşük ise hipotiroidi; TSH düşük, serbest T4 yüksek ise hipertiroidi düşünülmelidir.
🍎 Karaciğer Fonksiyon Testleri: ALT ve AST yüksekliği karaciğer hasarını gösterir. ALP ve GGT yüksekliği ise kolestazı düşündürür.
🍎 Böbrek Fonksiyon Testleri: Serum kreatinin ve BUN yüksekliği böbrek yetmezliğini gösterir. Glomerüler filtrasyon hızı (GFR) böbrek fonksiyonlarının en iyi göstergesidir.
🧬 Genetik Hastalıklar: Hatırlatmalar
🍎 Kistik Fibrozis: Kistik fibrozis transmembran regülatör (CFTR) genindeki mutasyonlar sonucu ortaya çıkar. Ter testi tanı için önemlidir.
🍎 Hemokromatozis: HFE genindeki mutasyonlar sonucu demir birikimi olur. Serum demiri, ferritin ve transferrin saturasyonu yüksektir.
🍎 Wilson Hastalığı: ATP7B genindeki mutasyonlar sonucu bakır birikimi olur. Serum seruloplazmin düzeyi düşüktür.
