📜 Yazılı Normlar (Hukuk Kuralları)
Yazılı normlar, bir toplumda düzeni sağlamak, bireylerin hak ve özgürlüklerini güvence altına almak ve devletin işleyişini düzenlemek amacıyla yetkili organlar tarafından belirli bir usule uygun olarak yazılı hale getirilmiş, herkes için bağlayıcı olan kurallardır. Bunlara genel olarak hukuk kuralları da denir.
🎯 Yazılı Normların Özellikleri
- ✅ Genellik ve Soyutluk: Yazılı normlar, belirli bir kişiye veya olaya değil, toplumun tamamına veya belli bir kesimine hitap eder ve benzer durumlarda aynı şekilde uygulanır.
- ✅ Süreklilik: Yürürlükten kaldırılmadıkları sürece geçerliliklerini korurlar.
- ✅ Yaptırım Gücü: Bu kurallara uyulmaması durumunda devlet tarafından ceza, cebri icra, hükümsüzlük gibi yaptırımlar uygulanır.
- ✅ Belirginlik (Kesinlik): Yazılı oldukları için neyin emredildiği, neyin yasaklandığı açık ve nettir.
🏛️ Yazılı Normların Hiyerarşisi (Normlar Piramidi)
Türk Hukuk Sisteminde yazılı normlar, aşağıdan yukarıya doğru bir piramit şeklinde sıralanır. Alt kademedeki bir norm, üst kademedeki bir norma aykırı olamaz.
- 📜 Anayasa: Devletin temel yapısını, işleyişini, bireylerin temel hak ve ödevlerini düzenleyen en üstün hukuk kuralıdır. Diğer tüm normlar Anayasa'ya uygun olmak zorundadır.
- 📖 Kanun: Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından belirli bir usul izlenerek çıkarılan, herkes için bağlayıcı genel, soyut ve sürekli kurallardır.
- ⚖️ Uluslararası Antlaşmalar: Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası antlaşmalar, kanunlarla aynı düzeydedir ve Anayasa'ya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesi'ne başvurulamaz.
- 📑 Kanun Hükmünde Kararname (KHK): Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılır. Yetki kanunu ile TBMM tarafından verilen yetkiye dayanır ve kanun gücündedir.
- 📋 Tüzük (Yönetmelik): Bakanlar Kurulu tarafından, kanunların uygulanmasını göstermek amacıyla çıkarılır. Danıştay'ın incelemesinden geçer ve Cumhurbaşkanı tarafından onaylanır.
- 📄 Yönetmelik: Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri tarafından, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanun ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak amacıyla çıkarılır.
💡 Yazılı Normların İşlevleri
- 🛡️ Toplumsal Düzeni Sağlama: Bireyler arasındaki ilişkileri düzenleyerek toplumda istikrar ve güven oluşturur.
- ⚔️ Hak ve Özgürlükleri Güvence Altına Alma: Bireylerin temel haklarını tanımlar ve bu haklara yapılabilecek müdahalelerin sınırlarını çizer.
- 🎭 Devletin Yetki ve Görevlerini Belirleme: Devlet organlarının (yasama, yürütme, yargı) yetki ve sorumluluklarını düzenleyerek keyfi uygulamaların önüne geçer.
- 📊 Uyuşmazlıkları Çözme: Ortaya çıkan anlaşmazlıkları önceden belirlenmiş, objektif kurallara göre çözmek için bir çerçeve sunar.
📌 Önemli Bir Not
Yazılı normlar, hukuk sistemimizin temelini oluşturur. Ancak, hukuk sadece yazılı kurallardan ibaret değildir. Örf ve adet hukuku, yargıçların verdiği kararlar (içtihatlar) ve hukuk biliminin görüşleri (doktrin) de hukukun kaynakları arasında yer alır ve yazılı normların yorumlanmasında ve boşlukların doldurulmasında önemli rol oynar.
