📐 Kiriş Nedir? (Ortaokul Seviyesi)
Kiriş, bir çember üzerindeki herhangi iki noktayı birleştiren doğru parçasıdır. Yani, çemberin içinden geçen, ama merkezinden geçmek zorunda olmayan bir çizgi düşünün. İşte o çizgi bir kiriştir!
- 🔵 Çember: Düzlemde sabit bir noktaya eşit uzaklıkta bulunan noktalar kümesidir.
- 🔴 Kiriş: Çember üzerindeki iki noktayı birleştiren doğru parçasıdır.
- 🟢 Çap: Çemberin merkezinden geçen en uzun kiriştir. Aynı zamanda, çap uzunluğu yarıçapın iki katıdır.
📏 Kiriş Uzunluğunu Bulma Yöntemleri
Kiriş uzunluğunu bulmak için farklı yöntemler kullanabiliriz. Hangi yöntemi kullanacağımız, soruda verilen bilgilere bağlıdır. İşte en sık kullanılan yöntemler:
🎯 Merkez Açısı ve Yarıçap ile Kiriş Uzunluğu
Eğer kirişin gördüğü merkez açıyı ve çemberin yarıçapını biliyorsak, kiriş uzunluğunu kolayca bulabiliriz.
Kiriş uzunluğunu bulmak için aşağıdaki formülü kullanabiliriz:
$Kiriş \ Uzunluğu = 2 * r * sin(\frac{\theta}{2})$
Burada;
- 📏 `r` çemberin yarıçapı,
- 📐 `θ` kirişin gördüğü merkez açıdır.
Örnek: Yarıçapı 5 cm olan bir çemberde, merkez açısı 60° olan bir kirişin uzunluğunu bulalım.
$Kiriş \ Uzunluğu = 2 * 5 * sin(\frac{60}{2}) = 2 * 5 * sin(30) = 2 * 5 * 0.5 = 5 \ cm$
📐 Dik Üçgen Oluşturarak Kiriş Uzunluğu
Kirişin orta noktasından merkeze bir doğru çizdiğimizde, bu doğru kirişi iki eşit parçaya böler ve dik bir üçgen oluşturur. Bu dik üçgeni kullanarak Pisagor Teoremi ile kiriş uzunluğunu bulabiliriz.
- 📐 Pisagor Teoremi: Bir dik üçgende, dik kenarların karelerinin toplamı hipotenüsün karesine eşittir. $a^2 + b^2 = c^2$
Örnek: Yarıçapı 10 cm olan bir çemberde, merkezden 6 cm uzaklıkta bulunan bir kirişin uzunluğunu bulalım.
- 📏 Kirişin yarısını bulmak için Pisagor Teoremi'ni kullanalım: $6^2 + x^2 = 10^2$
- 📐 $36 + x^2 = 100$
- 📏 $x^2 = 64$
- 📐 $x = 8 \ cm$ (kirişin yarısı)
- 📏 Kirişin tamamı: $2 * 8 = 16 \ cm$
💡 2026 TYT Taktikleri (Kiriş Soruları İçin)
TYT sınavında kiriş soruları genellikle geometri konuları içinde gelir. Bu soruları çözerken dikkat etmeniz gereken bazı taktikler şunlardır:
- ✍️ Soruyu Dikkatlice Okuyun: Soruda verilen bilgileri doğru anlamak çok önemlidir. Yarıçap, merkez açısı, kirişin merkeze uzaklığı gibi bilgilere dikkat edin.
- ✏️ Şekil Çizin: Soruyu daha iyi anlamak ve çözmek için mutlaka bir şekil çizin. Şekil üzerinde verilen bilgileri işaretleyin.
- 📐 Formülleri Hatırlayın: Kiriş uzunluğunu bulmak için gerekli olan formülleri (merkez açısı ile kiriş uzunluğu, Pisagor Teoremi) iyi öğrenin.
- 🧠 Pratik Yapın: Farklı tipte kiriş soruları çözerek pratik yapın. Ne kadar çok soru çözerseniz, o kadar hızlı ve doğru çözebilirsiniz.
- ⏱️ Zamanı İyi Kullanın: TYT sınavında zaman çok önemlidir. Soruları çözerken zamanı verimli kullanmaya özen gösterin. Eğer bir soruda çok takılırsanız, o soruyu geçip daha sonra tekrar dönün.
