Soru:
Bir bitki fizyoloğu, ağaç gövdesine bir çivi çakıp 5 yıl sonra çiviyi çıkardığında, çivinin yerinin gövde yüzeyinden yaklaşık 3 cm içeride kaldığını gözlemliyor. Bu durumun sebebi nedir? Açıklayınız.
Çözüm:
📌 Bu olay, bitkilerdeki sekonder büyümenin ve doku oluşum mekanizmasının anlaşılması için klasik bir örnektir.
- ➡️ Adım 1 - Olayın Gözlemi: Çivi, sabit bir yükseklikte gövdeye çakılmıştır. Zamanla ağaç büyüdükçe çivinin gövde yüzeyine olan uzaklığı artmış, yani çivi "içeri gömülmüş" gibi görünmüştür.
- ➡️ Adım 2 - Büyümenin Yönü: Ağacın kalınlaşması (sekonder büyüme), gövdenin merkezine en yakın olan vasküler kambiyum tarafından sağlanır. Kambiyum, içe doğru sekonder odun (ksilem), dışa doğru ise daha az miktarda sekonder soymuk (floem) oluşturur.
- ➡️ Adım 3 - Çivinin Konumunun Değişmesi: Çivi, sabit olduğu için yeni oluşan dokular onun "altında" ve "üstünde" birikmeye devam eder. Ancak, odun oluşumu soymuk oluşumundan çok daha fazla olduğu için, çivinin *içe doğru* olan yeni odun tabakalarıyla kaplanma hızı, *dışa doğru* olan büyümeden daha fazladır. Bu nedenle çivi giderek daha derinde kalır.
- ➡️ Adım 4 - Mantar Kambiyumunun Rolü: Aynı zamanda, en dıştaki mantar kambiyumu (fellogen) da dışa doğru yeni mantar dokuları oluşturarak gövde çevresini artırır. Bu da çivinin yüzeyden uzaklaşmasına katkıda bulunur.
✅ Açıklama: Çivinin içeri gömülmesinin temel sebebi, vasküler kambiyumun içe doğru ürettiği yeni odun dokularının, çivinin üzerini örtmesi ve ağacın çapının artmasıdır. Bu, sekonder büyümenin somut bir kanıtıdır.
