Soru:
Bir öğrenci, "Çimlenme için ışık gerekli midir?" sorusuna cevap ararken aşağıdaki gözlemleri yapıyor:
- Bahçede, taş altında kalan toprakta yetişen bitkilerin tohumları çimlenmiştir.
- Karanlık bir bodrum katında unutulan soğanlar filizlenmiştir.
Bu gözlemlere dayanarak öğrenci, "Demek ki çimlenme için ışık gerekli değildir." sonucuna varıyor.
Bu sonuç ne kadar doğrudur? Açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soru, bir genellemenin geçerliliğini sorgulamamızı istiyor. Gözlemler doğru olsa bile, sonuç her durum için geçerli mi?
- ➡️ İlk Adım - Gözlemleri Değerlendirme: Öğrencinin yaptığı iki gözlem de doğrudur. Hem taş altında (karanlık) hem de bodrumda (karanlık) çimlenme/filizlenme gerçekleşmiştir. Bu, bazı tohum ve soğan gibi yapıların ışık olmadan da çimlenebileceğini/filizlenebileceğini gösterir.
- ➡️ İkinci Adım - Genellemenin Hatasını Bulma: Öğrencinin hatası, sadece iki örnekten yola çıkarak tüm tohumlar için genel bir kural çıkarmasıdır. Oysa çimlenme, tohumun türüne bağlıdır.
- ➡️ Üçüncü Adım - Karşıt Örnek Verme: Marul, kereviz, dereotu gibi birçok tohumun çimlenmesi için ışık gereklidir. Bu tohumlar karanlıkta çimlenmez. Dolayısıyla, "Çimlenme için ışık gerekli değildir" ifadesi genel olarak doğru değildir.
✅ Sonuç: Öğrencinin vardığı sonuç sınırlı bir doğruluktadır. Gözlemleri doğru olsa da, "Bazı tohumlar için çimlenmede ışık gerekli değildir" şeklinde daha dar kapsamlı bir sonuç çıkarmalıydı.
