Soru:
Bitki fizyolojisinde, tohumun çimlenmesini etkileyen faktörlerden biri de "fitokrom" adı verilen bir pigment sistemidir. Fitokrom, ışığın varlığına veya yokluğuna göre aktif/pasif formlar arasında dönüşüm geçirerek çimlenme hormonlarını etkiler.
Buna göre, "ışığa bağımlı çimlenen" (fotoblastik) bir tohumun karanlıkta çimlenmemesinin fizyolojik nedeni nedir? Açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soru, çimlenmenin ışığa bağımlılığının altında yatan biyokimyasal mekanizmayı anlamamızı istiyor.
- ➡️ İlk Adım - Fitokrom Sistemini Anlama: Fitokrom, tohumda bulunan ve ışığı algılayan bir algılayıcıdır (reseptör). İki formu vardır: Pr (kırmızı ışığı absorbe eden, inaktif form) ve Pfr (uzak kırmızı ışığı absorbe eden, aktif form).
- ➡️ İkinci Adım - Işıklı Ortamda Ne Olur? Işığa bağımlı bir tohum, gün ışığındaki kırmızı ışık sayesinde fitokromu Pr'den Pfr (aktif) formuna dönüştürür. Aktif Pfr formu, çimlenmeyi teşvik eden hormonları tetikler ve tohum çimlenir.
- ➡️ Üçüncü Adım - Karanlık Ortamda Ne Olur? Karanlıkta, aktif Pfr formu yavaş yavaş inaktif Pr formuna geri döner veya bozunur. Aktif fitokrom (Pfr) seviyesi düşük kaldığı için, çimlenmeyi başlatacak hormonal sinyal oluşmaz. Bu nedenle tohum çimlenmez.
✅ Sonuç: Işığa bağımlı tohumların karanlıkta çimlenmemesinin nedeni, çimlenmeyi tetikleyen aktif fitokrom (Pfr) formunun yeterli miktarda bulunamamasıdır.
