Soru:
Gümrü Antlaşması'nın "Misak-ı Milli" hedefleri ile olan ilişkisini değerlendiriniz. Antlaşma, Misak-ı Milli'nin hangi yönlerine katkı sağlamıştır? Açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soruyu yanıtlamak için önce Misak-ı Milli'nin temel ilkelerini, ardından Gümrü Antlaşması'nın bu ilkelerle örtüşen maddelerini analiz etmeliyiz.
- ➡️ Birinci Adım - Misak-ı Milli'nin İlgili İlkeleri: Misak-ı Milli, Mondros Ateşkesi'nin imzalandığı 30 Ekim 1918 tarihinde işgal edilmemiş Türk topraklarının bir bütün olduğunu belirtir. Ayrıca, doğudaki illerin geleceği için halkoylaması (plebisit) yapılmasını öngörür.
- ➡️ İkinci Adım - Antlaşma Maddelerinin Analizi: Gümrü Antlaşması ile;
- Ermenistan, Türkiye'ye ait olduğunu kabul ettiği 1878 Berlin Antlaşması ile kaybedilen Kars, Ardahan ve Sarıkamış'ı TBMM'ye geri vermiştir.
- Doğu sınırı, bugünkü Türkiye-Ermenistan sınırının çekirdeğini oluşturan Aras Nehri - Arpaçay hattı olarak belirlenmiştir.
- ➡️ Üçüncü Adım - İlişkinin Değerlendirilmesi: Bu kazanımlar, Misak-ı Milli'nin "vatan bir bütündür" ve "milli sınırlar" ilkeleriyle doğrudan örtüşmektedir. Antlaşma, Misak-ı Milli sınırları içinde kalan doğu topraklarının bir kısmının fiilen kurtarılmasını ve hukuki olarak tanınmasını sağlamıştır.
✅ Sonuç olarak, Gümrü Antlaşması, Misak-ı Milli hedeflerinin pratikte hayata geçirildiği ilk somut örnek olmuş ve bu belgenin bir hayal olmadığını ispatlamıştır.
