Soru:
Gümrü Antlaşması'nın hemen ardından, 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması'nın önünü nasıl açtığını ve bu iki antlaşma arasındaki nedensellik ilişkisini açıklayınız. Aşağıdaki formülde boş bırakılan yeri doldurunuz:
Gümrü Antlaşması (Ermenistan) → [ ? ] → Moskova Antlaşması (Sovyet Rusya)
Çözüm:
💡 Bu soru, antlaşmalar arasındaki diplomatik zinciri anlamamızı istiyor. Gümrü'nün, Moskova'ya giden yolu nasıl döşediğine bakacağız.
- ➡️ Birinci Adım - Gümrü'nün Doğrudan Etkisi: Gümrü Antlaşması, TBMM'yi tanıyan ve onunla antlaşma imzalayan ilk devlet olan Ermenistan'ın, Kafkasya'daki durumunu zayıflatmıştır. Kısa bir süre sonra Ermenistan, Sovyet Rusya tarafından işgal edilerek Sovyetleştirilmiştir.
- ➡️ İkinci Adım - Sovyet Rusya'nın Bakış Açısındaki Değişim: TBMM'nin Doğu'da askeri bir zafer kazanması ve diplomatik bir varlık göstermesi, Sovyet Rusya'nın Ankara Hükümeti'ne olan bakışını değiştirdi. Moskova, TBMM'yi Anadolu'daki güçlü ve meşru bir muhatap olarak görmeye başladı.
- ➡️ Üçüncü Adım - Diplomatik Köprünün Kurulması: Gümrü ile doğu sınırının netleşmesi, Sovyet Rusya ile aramızdaki en büyük engellerden birini ortadan kaldırdı. Bu güven ortamı, iki tarafı da resmi müzakerelere daha istekli hale getirdi.
✅ Sonuç olarak, formüldeki boşluk "TBMM'nin Gücünün ve Meşruiyetinin Kanıtlanması / Doğu Cephesi'nin Güvence Altına Alınması" şeklinde doldurulabilir. Gümrü, Moskova Antlaşması için güven ve tanınma zeminini hazırlamıştır.
