Soru:
Bir öğretmen tahtaya aşağıdaki iki bilgiyi yazmıştır:
- 1. Bilgi: Dünya, Güneş etrafında sabit hızla dönmez. Hızı yörüngesindeki konumuna göre değişir.
- 2. Bilgi: Bir yıl, 365 gün 5 saat 48 dakika 46 saniyedir (365,2422 gün).
Soru: Yukarıdaki iki bilgiyi kullanarak, Eylül ekinoksunun neden her yıl aynı gün ve saatte gerçekleşmediğini ve genellikle 21 Eylül'den 23 Eylül'e kaydığını açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soru, ekinoks gecikmesinin hem astronomik hem de takvimsel nedenlerini bir arada sorguluyor. Her iki bilgiyi de kullanacağız.
- ➡️ Adım 1 - Birinci Bilginin Açıklanması (Yörünge Hızı): 1. Bilgi, ekinoks gecikmesinin astronomik nedenini oluşturur. Dünya, Eylül ekinoksu sırasında yavaş hareket ettiği için, bir önceki Mart ekinoksundan itibaren geçen süre, tam yarım yıldan (182,5 gün) biraz daha fazladır. Bu fazlalık, her yıl ekinoksun yaklaşık 6 saat sonra gerçekleşmesine yol açar. Bu kümülatif (biriken) bir gecikmedir.
- ➡️ Adım 2 - İkinci Bilginin Açıklanması (Takvim Kayması): 2. Bilgi, bir yılın tam olarak 365 gün olmadığını gösterir. Her yıl yaklaşık 6 saatlik bir artış birikir. Artık yıl uygulaması olmasaydı, ekinoks tarihi her yıl 6 saat (1/4 gün) kayarak 4 yılda bir tam 1 gün ileri giderdi.
- ➡️ Adım 3 - İki Bilginin Birleşik Etkisi: Bu iki faktör birlikte çalışır. Yörüngesel hız farkından kaynaklanan doğal gecikme, artık yıl düzeltmeleriyle birlikte, ekinoks tarihinin 21, 22 veya 23 Eylül günlerine denk gelmesine neden olur. Uzun vadeli ortalaması ise 23 Eylül civarındadır.
✅ Sonuç: Eylül ekinoksunun her yıl aynı saatte gerçekleşmemesinin ve tarihinin kaymasının iki nedeni vardır: 1) Dünya'nın değişken yörünge hızı (temel neden) ve 2) Bir yılın tam olarak 365 gün olmamasından kaynaklanan takvim kayması. Artık yıllar bu kaymayı dengeler ancak mutlak bir sabitlik sağlayamaz.
