Soru:
Bir öğrenci, "Himalaya Dağları ile Ege Bölgesi'ndeki Bozdağlar aynı şekilde mi oluşmuştur?" sorusuna nasıl bir jeolojik cevap vermelidir? Her iki dağın oluşum türünü (\( \text{Kıvrım} \) veya \( \text{Kırık} \)) ve bu türlerin temel farkını belirterek açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soru, iki farklı dağ oluşum sürecini ayırt etmemizi istiyor. Karşılaştırmalı bir analiz yapalım.
- ➡️ 1. Adım - Himalaya Dağları'nın Oluşumu: Himalayalar, Hindistan levhasının Asya levhasına çarpması sonucu oluşmuştur. Bu çarpışma, esnek tortul tabakalara şiddetli yanal basınç uygulamış ve onları kıvırarak yükseltmiştir. Bu nedenle oluşum türü \( \text{Kıvrım} \) dağlarıdır.
- ➡️ 2. Adım - Bozdağlar'ın Oluşumu: Ege Bölgesi'ndeki Bozdağlar ise, bölgedeki çekme kuvvetleri (tansiyon) nedeniyle yer kabuğunun kırılması sonucu oluşmuştur. Yükselen bloklara (horst) örnek teşkil ederler. Bu nedenle oluşum türü \( \text{Kırık} \) dağlarıdır.
- ➡️ 3. Adım - Temel Farkın Açıklanması: Temel fark, uygulanan kuvvetin türü ve tabakaların verdiği tepkidir. Kıvrım dağlarında kuvvet sıkıştırma (compress), tepki ise bükülme (fold) şeklindedir. Kırık dağlarında ise kuvvet çekme (tension), tepki ise kırılma (fault) şeklindedir.
✅ Sonuç: Hayır, aynı şekilde oluşmamışlardır. Himalayalar kıvrılma, Bozdağlar ise kırılma sonucu oluşmuştur. Temel fark, uygulanan kuvvetin yönü ve yer kabuğunun gösterdiği davranış biçimidir.
