Soru:
Pasarofça Antlaşması sonrasında Osmanlı Devleti'nde başlayan ve "Batı üstünlüğünün kabulü"nün somut bir yansıması olan dönemin adı nedir? Bu dönemde başlatılan, batıdan alınan ilk teknik kurum örneğini yazınız.
Çözüm:
💡 Bu soru, antlaşmanın siyasi ve kültürel sonuçlarını, özellikle de yenileşme hareketlerini bilmemizi istiyor.
- ➡️ Pasarofça Antlaşması'nın hemen ardından, Osmanlı yönetimi artık askeri ve teknolojik anlamda Batı'nın gerisinde kaldığını resmen kabul etti.
- ➡️ Bu kabul, padişah III. Ahmet ve sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa önderliğinde, bir dizi yenilikçi ve batıya yönelik adımın atıldığı bir dönemi başlattı.
- ➡️ Bu dönem, yaşanan lüks ve eğlence hayatı nedeniyle tarihe Lale Devri (1718-1730) olarak geçmiştir.
- ➡️ Lale Devri'nde, Batı'dan doğrudan etkilenerek açılan ilk teknik kurum ise, matbaanın getirilmesi ve İbrahim Müteferrika tarafından 1727'de kurulan matbaa ile bağlantılı olarak, "Tercüme ve Telif Heyeti" de denilebilecek olan, asıl önemli kurum Çini ve Matbaa Atölyeleri değil, doğrudan devlet eliyle kurulan ilk teknik çeviri ve yayın kurumu sayılabilecek olan, daha net bir şekilde İbrahim Müteferrika'nın Matbaası'dır. Ancak, devlet eliyle ve Batı tarzında açılan ilk teknik okul örneği olarak, yine bu dönemde (Lale Devri'nde) 1721 yılında açılan ve bir çeşit "Hendesehane" (Geometri Okulu) sayılabilecek olan, daha sonraki askeri mühendislik okullarının öncüsü kabul edilen "Tersane Mühendishanesi" veya "Mühendishane-i Berr-i Hümayun"un temelini oluşturan çalışmalar da başlatılmıştır. Soruda "ilk teknik kurum" denildiği için en net ve somut cevap, Batılı anlamda kitap basımını sağlayan İbrahim Müteferrika Matbaası'dır.
✅ Sorunun cevabı: Dönemin adı Lale Devri'dir. Bu dönemde batıdan alınan ilk teknik kurum örneği ise İbrahim Müteferrika Matbaası'dır.
