Soru:
"...Her şeyi yaratmış ve ona bir ölçü ve düzen vermiş, mukadderatını tayin etmiştir." (Furkan Suresi, 2. Ayet)
Bu ayet, evrendeki fiziksel yasaların hangi temel özelliğini vurgulamaktadır? Aşağıdaki fizik kanunları ve özellikleri eşleştirmelerinden hangisi bu vurguyu en iyi destekler?
- A) Eylemsizlik Kanunu - Cisimlerin durumunu koruma eğilimi
- B) Evrensel Kütle Çekimi - Her cismin bir diğerini çekmesi
- C) Sebep-Sonuç İlişkisi (Determinizm) - Olayların önceden belirlenmiş kurallara göre işlemesi
- D) Enerjinin Korunumu - Enerjinin yoktan var edilemeyip, biçim değiştirmesi
Çözüm:
⚖️ Ayetin anahtar kavramları: "ölçü ve düzen vermek" ve "mukadderatını tayin etmek". Bu ifadeler, evrende rastgelelik değil, bir düzen, denge ve önceden konulmuş kurallar olduğunu gösterir.
- ➡️ 1. Adım: "Mukadderatını tayin etmek" ifadesi, her varlığın ve olayın, Allah'ın koyduğu yasalar (fiziksel, biyolojik vs.) çerçevesinde gerçekleştiği anlamına gelir. Bu, bilimdeki "deterministik" (belirlenimci) bakış açısıyla uyumludur.
- ➡️ 2. Adım: Seçenekleri ayetin vurgusuyla karşılaştıralım:
- A) Eylemsizlik Kanunu: Evrensel bir yasadır ancak ayetin vurguladığı "ölçü, düzen ve takdir" kavramlarının tamamını kapsamaz.
- B) Evrensel Kütle Çekimi: Yine evrensel bir yasadır ama bu, sadece bir tane spesifik kuvveti açıklar.
- C) Sebep-Sonuç İlişkisi (Determinizm): Bu kavram, evrendeki her olayın, önceden var olan bir dizi kurala (fizik yasalarına) göre ve bir sebebe bağlı olarak gerçekleştiği fikridir. Bu, ayetteki "ölçü, düzen ve takdir" vurgusunu en kapsamlı şekilde açıklayan felsefi/ilmî ilkedir.
- D) Enerjinin Korunumu: Bu da bir düzen ve denge yasasıdır, ancak determinizm kadar kapsayıcı değildir.
✅ Sonuç olarak, ayetin vurguladığı "her şeyin bir ölçü ve düzene göre yaratılmış olması" fikrini en iyi karşılayan kavram, C seçeneğindeki Sebep-Sonuç İlişkisi (Determinizm)'dir.
