Soru:
"Hiçbir gezegen (\(G\)) yıldız (\(Y\)) değildir." ve "Tüm yıldızlar (\(Y\)) ışık kaynağıdır (\(I\))." öncüllerinden hareketle aşağıdaki sonuçlardan hangisi kesinlikle çıkarılabilir?
- A) Hiçbir G, I değildir.
- B) Bazı I, G değildir.
- C) Tüm I, Y'dir.
- D) Bazı G, I'dir.
Çözüm:
💡 Bu bir kıyas problemidir. Verilen öncüllerden kesin ve zorunlu bir sonuç çıkarmamız isteniyor. Terimleri tanımlayarak başlayalım.
- ➡️ 1. Adım: Terimleri ve Öncülleri Yerleştir
Öncül 1: Hiçbir G, Y değildir. (Tümel olumsuz - E)
Öncül 2: Tüm Y, I'dır. (Tümel olumlu - A)
Büyük Terim (P): I (ışık kaynağı)
Küçük Terim (S): G (gezegen)
Orta Terim (M): Y (yıldız)
- ➡️ 2. Adım: Olası Sonuçları Değerlendir
Öncül 1'de G ve Y arasında hiçbir ilişki yoktur (ayrık kümeler). Öncül 2'de ise Y'ler I'nin bir alt kümesidir. G ile I arasında doğrudan bir ilişki kuramayız. G, Y değildir ve Y'ler I'dır. Bu, G'nin I olup olmadığı hakkında kesin bir şey söylemez. G, I olabilir de olmayabilir de.
- ➡️ 3. Adım: Seçenekleri Tek Tek İncele
A) "Hiçbir G, I değildir." → Yanlış. G'nin I olmama zorunluluğu yok. Gezegenler ışık kaynağı değildir ama bu öncüllerden bu kesin olarak çıkmaz.
B) "Bazı I, G değildir." → Doğru. Tüm Y'ler I'dır ve hiçbir G, Y değildir. Y'ler I'nin bir parçasıdır ve bu Y'ler aynı zamanda G değildir. Bu nedenle, I'nın (ışık kaynağı) en azından Y olan kısmı, G değildir. Yani "Bazı I, G değildir" kesinlikle doğrudur.
C) "Tüm I, Y'dir." → Yanlış. I'nın içinde Y'den başka şeyler de olabilir (örneğin ampuller).
D) "Bazı G, I'dir." → Yanlış. G'nin I olma zorunluluğu yoktur.
✅ Sonuç: Verilen öncüllerden kesinlikle çıkarılabilecek sonuç B seçeneğidir: "Bazı ışık kaynakları, gezegen değildir."
