Çözümlü Örnek 3
Soru:
Bir Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, TBMM tarafından çıkarılmış bir kanun hükmüne aykırı hükümler içermektedir. Bu durumda, söz konusu kararname ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? (Not: Olağanüstü hal söz konusu değildir.)
- A) Kararname, kanuna aykırı olmasına rağmen, Cumhurbaşkanı tarafından çıkarıldığı için yürürlükte kalır.
- B) Kanun, sonradan çıkarıldığı için kararnamenin hükmü kendiliğinden sona erer.
- C) Kararnamenin kanuna aykırı olan hükümleri, Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilebilir.
- D) Kararname, kanun hükmünden daha üstün olduğu için kanunu ilga etmiş sayılır.
- E) Sadece TBMM, bu kararnameyi ortadan kaldırabilir.
Çözüm:
💡 Bu soru, CBK'ları ile kanunlar arasındaki hiyerarşik ilişkiyi ve yargı yolunu sorgulamaktadır.
- ➡️ Adım 1 - Normlar Hiyerarşisi: Türk hukuk sisteminde, Anayasa'dan sonraki en üst norm kanundur. Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, Anayasa'da öngörülen istisnalar dışında, kanunlara aykırı olamaz.
- ➡️ Adım 2 - İptal Davasının Konusu: Anayasa'nın 104. maddesinde, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin Anayasa'ya ve kanunlara aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesi'nde iptal davası açılabileceği hükme bağlanmıştır. Bu, kararnamelerin kanunlara uygun olmak zorunda olduğunun en açık göstergesidir.
- ➡️ Adım 3 - Seçeneklerin Değerlendirilmesi:
- A şıkkı yanlıştır, çünkü kanuna aykırı bir kararname hukuka aykırıdır ve yürürlükte kalamaz.
- B şıkkı yanlıştır, çünkü soruda kararname kanuna aykırıdır, "sonradan çıkarılan kanun" durumu yoktur. Ayrıca, kanun-önceki kararname çatışmasında kanun üstündür, ancak burada kendiliğinden sona erme değil, iptal söz konusudur.
- D şıkkı kesinlikle yanlıştır, çünkü kararnameler kanunlardan üstün değildir.
- E şıkkı yanlıştır, çünkü CBK'larını iptal etme yetkisi TBMM'de değil, Anayasa Mahkemesi'ndedir.
✅ Sonuç olarak, kanuna aykırı bir CBK hükmü için doğru yol, C seçeneğinde belirtildiği gibi Anayasa Mahkemesi'nde iptal davası açmaktır.
