Soru:
Bir bebek, elektrik süpürgesinin sesinden ilk başlarda rahatsız olmamaktadır. Annesi, süpürgeyi her çalıştırdığında bebek korkup ağlamaya başlar. Bir süre sonra bebek, sadece süpürgenin sesini duyduğunda bile korkup ağlamaktadır. Bu süreçte, elektrik süpürgesinin sesi için aşağıdaki dönüşümlerden hangisi doğru olur?
- A) Koşullu Uyarıcı → Koşulsuz Uyarıcı
- B) Nötr Uyarıcı → Koşullu Uyarıcı
- C) Koşulsuz Uyarıcı → Nötr Uyarıcı
- D) Koşullu Tepki → Koşulsuz Tepki
Çözüm:
👶 Bu senaryo, klasik koşullanmanın tipik bir örneğidir. Değişimi doğru takip etmek gerekir.
- ➡️ İlk Durum: "Bebek, elektrik süpürgesinin sesinden ilk başlarda rahatsız olmamaktadır." Bu ifade, süpürge sesinin başlangıçta nötr bir uyarıcı olduğunu gösterir. Hiçbir tepki oluşturmuyor.
- ➡️ Koşullanma Süreci: Süpürgenin yüksek sesi ve çıkardığı hava akımı (koşulsuz uyarıcı), bebekte doğal olarak korku ve ağlama (koşulsuz tepki) tepkisini oluşturur. Anne, süpürgeyi her çalıştırdığında bu iki uyarıcı eşleşir.
- ➡️ Son Durum: "Bebek, sadece süpürgenin sesini duyduğunda bile korkup ağlamaktadır." Artık süpürge sesi tek başına korku tepkisini (koşullu tepki) oluşturabilmektedir. Bu da onun artık bir koşullu uyarıcı olduğu anlamına gelir.
✅ Bu nedenle, elektrik süpürgesinin sesi, süreç içinde Nötr Uyarıcı'dan Koşullu Uyarıcı'ya dönüşmüştür. Doğru cevap B seçeneğidir.
