Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlam belirsizliği vardır? Bu belirsizliği nasıl giderebiliriz?
- A) Öğretmen, sınıfa girdiğinde öğrenciyi gördü.
- B) Çocuk, parkta top oynayan arkadaşını çağırdı.
- C) Arabayı yıkarken çizdi.
- D) Kitabı okuduktan sonra arkadaşıma verdim.
Çözüm:
💡 Anlam belirsizliği, bir sözcüğün veya ögenin cümlede hangi sözcüğe bağlı olduğunun net olmamasıdır. Sıkça zarf-fiil veya sıfat-fiillerden kaynaklanır.
- ➡️ 1. Adım: Seçenekleri tek tek inceleyelim. A, B ve D seçeneklerinde kimin ne yaptığı (öğretmenin girmesi, çocuğun çağırması, benim vermem) ve neyin etkilendiği (öğrenciyi, arkadaşını, kitabı) nettir.
- ➡️ 2. Adım: C seçeneğine bakalım: "Arabayı yıkarken çizdi." Burada "yıkarken" zarf-fiili bir belirsizlik yaratıyor. Arabayı yıkayan kim? ve Çizen kim? aynı kişi mi? Yoksa biri yıkarken diğeri mi çizdi? "Çizdi" fiilinin nesnesi ne? Arabayı mı çizdi, başka bir şeyi mi? Bu iki nokta da belirsizdir.
- ➡️ 3. Adım: Bu belirsizliği gidermek için cümleyi netleştirelim. Örneğin: "O, arabayı yıkarken (ben) kapısını çizdim." veya "Arabasını yıkarken (o) aynasını çizdi." şeklinde özne ve nesneler belirtilmelidir.
✅ Sonuç: Anlam belirsizliği C seçeneğindeki cümlededir. Belirsizlik, özne ve nesnenin net olmamasından kaynaklanır.
