Soru:
Karahanlılar ve Gazneliler döneminde, Arapça ve Farsçanın yanında Türkçenin de bir bilim ve edebiyat dili olarak gelişmesini sağlayan en önemli eserler aşağıdakilerden hangisinde birlikte verilmiştir?
- A) Divan-ı Lügati't-Türk - Kutadgu Bilig
- B) Sefaretname - Atabetü'l-Hakayık
- C) El-Kanun fi't-Tıb - Divan-ı Hikmet
- D) Siyasetname - Letafetname
Çözüm:
💡 Bu soru, Türk-İslam devletlerinin erken döneminde Türkçe yazılan temel eserleri bilmemizi gerektiriyor. Seçeneklerdeki tüm eserleri tek tek değerlendirelim.
- ➡️ A) Divan-ı Lügati't-Türk - Kutadgu Bilig:
- Kutadgu Bilig (Mutluluk Veren Bilgi), Yusuf Has Hacip tarafından Karahanlılar döneminde ve Türkçe (Hakaniye lehçesi) yazılmıştır. Siyasetname türünün ilk örneğidir.
- Divan-ı Lügati't-Türk (Türk Dilleri Sözlüğü), Kaşgarlı Mahmud tarafından yine Karahanlılar döneminde Araplara Türkçeyi öğretmek amacıyla yazılmış bir sözlüktür. Türkçenin zenginliğini göstermek için derlenmiştir.
- ✅ Bu iki eser de Türkçenin gelişiminde çığır açmıştır.
- ➡️ B) Sefaretname - Atabetü'l-Hakayık: Atabetü'l-Hakayık (Hakikatlerin Eşiği), Edip Ahmet Yükneki tarafından Karahanlılar döneminde Türkçe yazılmış önemli bir eserdir. Ancak Sefaretname (Elçilik Raporu) türündeki eserler çok daha sonraki dönemlere aittir.
- ➡️ C) El-Kanun fi't-Tıb - Divan-ı Hikmet: Divan-ı Hikmet, Ahmet Yesevi tarafından Karahanlılar döneminde Türkçe yazılmış tasavvufi bir eserdir. Ancak El-Kanun fi't-Tıb, İbn-i Sina'nın Arapça yazdığı tıp eseridir ve Türkçe gelişimiyle doğrudan ilgili değildir.
- ➡️ D) Siyasetname - Letafetname: Siyasetname, Nizamülmülk'ün Farsça yazdığı bir eserdir. Letafetname ise daha sonraki dönemlere aittir.
✅ İki temel ve dönemin Türkçe eserleri olan Kutadgu Bilig ve Divan-ı Lügati't-Türk bir arada verilmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.
