Soru: Bir depremin odak noktası (hiposantr) ve dış merkezi (episantr) nedir? Levha hareketleriyle nasıl ilişkilidir? Örnekle açıklayınız.
Çözüm:
- Odak Noktası (Hiposantr): Depremin yerin içinde başladığı noktadır. Levha hareketleri sırasında, levha sınırlarında biriken gerilimin aniden kırıldığı ve enerjinin açığa çıktığı ilk noktadır. Genellikle fay hatları üzerinde, yerin birkaç kilometre ile yüzlerce kilometre derinliğinde olabilir.
- Dış Merkez (Episantr): Odak noktasının tam üzerinde, yeryüzündeki izdüşümüdür. Depremin yeryüzünde en şiddetli hissedildiği nokta veya bölgedir.
Örnek: İki levhanın çarpıştığı bir bölgede, levhaların sürtünmesi nedeniyle gerilim birikir. Bu gerilim, bir fay hattı boyunca kırıldığında, kırılmanın başladığı nokta odak noktasıdır. Örneğin, Pasifik Levhası'nın Kuzey Amerika Levhası altına daldığı Japonya'da, dalma-batma zonunda derinlerde odak noktası oluşur. Bu noktanın yeryüzündeki izdüşümü ise dış merkezdir. Levha hareketleri, odak noktasının konumunu (derinliğini ve yerini) belirler; dış merkez ise bu hareketlerin yeryüzündeki etkisini gösterir.
