Soru: Levha hareketleri sonucu oluşan depremler ile volkanik patlamalar arasında nasıl bir ilişki vardır? Özellikle 'dalma-batma zonları'ndaki depremleri örnek vererek açıklayınız.
Çözüm: Levha hareketleri, hem depremlere hem de volkanik faaliyetlere neden olabilir; bu ikisi genellikle levha sınırlarında birlikte görülür. Özellikle dalma-batma zonlarında (bir levhanın diğerinin altına daldığı bölgeler) bu ilişki belirgindir:
- Örneğin, Pasifik Levhası, Güney Amerika Levhası altına dalar. Dalan levha, mantoda derinlere inerken sürtünme ve basınç nedeniyle ısınır ve erimeye başlar.
- Bu erime, üstteki levhanın altında magma odaları oluşturur. Magma, yeryüzüne çıkmaya çalışırken volkanik patlamalara yol açar (örneğin, And Dağları'ndaki volkanlar).
- Aynı zamanda, dalma-batma sırasında levhalar arasındaki sürtünme, büyük gerilim birikmesine neden olur. Bu gerilim, aniden kırıldığında şiddetli depremler oluşur. Bu depremler, genellikle derin odaklı olabilir (700 km'ye kadar), çünkü dalan levha derinlere iner.
Dolayısıyla, dalma-batma zonlarında depremler ve volkanizma, aynı levha hareketinin (yaklaşma/çarpışma) iki farklı sonucudur: depremler, gerilimin kırılmasıyla; volkanizma ise magmanın yükselmesiyle ilişkilidir. Bu nedenle, Pasifik Ateş Çemberi gibi bölgelerde hem sık depremler hem de aktif volkanlar görülür.
