Soru:
Islahat Fermanı (1856) ile azınlıklara tanınan ayrıcalıklar, aşağıdaki Osmanlı toplum yapısına ilişkin hangi temel ilkenin zayıflamasına neden olmuştur?
- A) Merkeziyetçilik
- B) Ümmetçilik
- C) Laiklik
- D) Teokrasi
Çözüm:
💡 Bu soru, Islahat Fermanı'nın Osmanlı'nın geleneksel sosyo-politik yapısı üzerindeki etkisini sorgulamaktadır.
- ➡️ İlk adım, "ümmetçilik" kavramını anlamaktır. Ümmetçilik, Müslümanları bir bütün olarak gören ve devleti de bu anlayışla yöneten bir ilkedir. Geleneksel Osmanlı sisteminde Müslümanlar yöneten, gayrimüslimler (zimmi) ise belirli kurallar çerçevesinde yönetilen kesimi oluştururdu.
- ➡️ İkinci adım, Islahat Fermanı'nın bu yapıya etkisini düşünmektir. Ferman, Müslüman ve gayrimüslim tebaayı din ve ırk ayrımı gözetmeksizin kanun önünde eşit saymıştır. Bu durum, Müslümanların devlet içindeki ayrıcalıklı konumunu sarsmıştır.
- ➡️ Üçüncü adım, seçenekleri eleyerek ilerlemektir. Laiklik (C) ve Teokrasi (D) o dönem için temel bir ilke değildi. Merkeziyetçilik (A) ise idari bir yapılanmadır. Ferman'ın doğrudan zayıflattığı ilke, dini kimliği siyasi ve hukuki temel alan Ümmetçilik anlayışıdır.
✅ Doğru cevap, geleneksel Müslüman-gayrimüslim ayrımını bulanıklaştıran ve eşit vatandaşlık temelini güçlendiren uygulamalar nedeniyle B) Ümmetçilik ilkesidir.
