Soru:
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri, parantez içinde verilen fiilleri uygun dilek kipi ekleriyle (\( \text{-a, -e, -meli, -se} \)) tamamlayınız.
- Lütfen sessiz ol, ders çalış______! (çalışmak - 2. tekil şahıs emir)
- Bu kitabı bir an önce bitir______. (bitirmek - 1. tekil şahıs istek)
- Hava soğuk, montunu giy______. (giymek - 3. tekil şahıs gereklilik)
- Keşke sen de bizimle gel______. (gelmek - 2. tekil şahıs dilek-şart)
Çözüm:
💡 Fiilleri, verilen kişi ve kip bilgilerine göre çekimlememiz gerekiyor. Dilek kipleri ve şahıs eklerini hatırlayalım.
- ➡️ 1. Cümle: "çalışmak" fiili, 2. tekil şahıs için emir kipi ile çekimlenir. Emir kipinin 2. tekil şahıs eki yoktur, fiil kökü/hali kullanılır. Cevap: çalış
- ➡️ 2. Cümle: "bitirmek" fiili, 1. tekil şahıs için istek kipi ("-a/-e") ile çekimlenir. "bitir-e-yim" -> Cevap: bitireyim
- ➡️ 3. Cümle: "giymek" fiili, 3. tekil şahıs için gereklilik kipi ("-meli/-malı") ile çekimlenir. "giy-meli" -> Cevap: gimeli (Ancak doğrusu "giymeli"dir, fiil "giy-mek" şeklindedir. "giy-meli" olur.)
- ➡️ 4. Cümle: "gelmek" fiili, 2. tekil şahıs için dilek-şart kipi ("-se/-sa") ile çekimlenir. "gel-se-n" -> Cevap: gelsen
✅ Sonuç: Boşluklar sırasıyla çalış, bitireyim, giymeli ve gelsen şeklinde doldurulur. Bu örnekler, dilek kiplerinin (istek, dilek-şart, gereklilik, emir) farklı kullanımlarını göstermektedir.
