Soru:
Bir öğrenci, "Şiir ile düzyazı arasındaki fark nedir?" sorusuna "Şiirde ölçü ve kafiye vardır, düzyazıda yoktur." cevabını vermiştir. Bu cevap eksiktir. Edebiyatımızdan, bu cevabın neden eksik olduğunu kanıtlayacak bir manzum ve bir mensur eser örneği vererek açıklayınız.
Çözüm:
💡 Öğrencinin cevabı eksiktir çünkü her şiirde (manzum eserde) ölçü ve kafiye olmak zorunda değildir. Ölçüsüz ve kafiyesiz yazılan şiir türleri de vardır.
- ➡️ Eksikliğin Kanıtı - Manzum Örnek: Serbest Nazım türündeki şiirlerde genellikle ölçü ve kafiye aranmaz. Örneğin, Orhan Veli Kanık'ın "İstanbul'u Dinliyorum" adlı şiiri, belirli bir ölçüye ve kafiye düzenine sıkı sıkıya bağlı kalmadan yazılmış manzum bir eserdir. Yani bu bir şiirdir (manzum) ancak öğrencinin tanımına tam olarak uymaz.
- ➡️ Karşılaştırma için Mensur Örnek: Halit Ziya Uşaklıgil'in "Mai ve Siyah" adlı romanı, klasik bir mensur (düzyazı) eser örneğidir. Burada ölçü ve kafiye yoktur.
- ➡️ Sonuç Çıkarımı: Bu durum, manzum (şiir) ile mensur (düzyazı) ayrımını yaparken sadece "ölçü ve kafiye"ye bakmanın yeterli olmadığını gösterir. Asıl belirleyici olan, anlatımın nazım birimleri (dize, bent) ile mi yoksa cümleler ile mi kurulduğu ve dilin şiirsel (imge, çağrışım, ritim) yoğunluğudur.
✅ Sonuç: Öğrencinin cevabı eksiktir. Çünkü serbest nazım gibi ölçüsüz ve kafiyesiz manzum eserler de bulunmaktadır. Doğru ayrım, biçimsel yapı (nazım/nesir) ve anlatım dilinin niteliği üzerinden yapılır.
